Quantcast
Channel: کتابان
Viewing all 241 articles
Browse latest View live

پسری که مرا دوست داشت

$
0
0

پسری که مرا دوست داشت


پسری که مرا دوست داشت مجموعه داستان های مینی مال از بلقیس سلیمانی است که با مضامینی چون عشق، مرگ، ازدواج، و ارتباط مردمی نوشته شده است.

پسری که مرا دوست داشت

پسری که مرا دوست داشت. بلقیس سلیمانی. انتشارات ققنوس.چاپ اول. تهران1389. 2200نسخه.104صفحه.2000تومان.

«پسرک دوچرخه سوار به سرعت از کنار دخترک دانش آموز رد می شد و می پرسید: " عروس مادر من می شی؟" دخترک هرگز به این سوال پاسخ نمی داد. سکوت علامت رضا بود، این را هر دو می دانستند. پسرک در هفده سالگی به جبهه رفت و در چهل و دو سالگی دخترک بازگشت و در قبرستان شهر کوچک آرام گرفت. فردای روز تشییع استخوان های پسرک، زن سر مزار او رفت. همان پسرک شوخ و شنگ هفده ساله در قاب عکس به او لبخند می زد. دخترکی شش ساله ظرف خرما را جلوش گرفت و گفت: " چقدر پسرتون خوشگل بوده"» [1]

پسری که مرا دوست داشت مجموعه داستان های کوتاه ، کوتاه است که با مضامینی چون مرگ و ازدواج نوشته شده اند. این داستان ها که جزو داستان های مینی مال به حساب می آیند از حد یکی دو صفحه تجاوز نمی کنند.

البته با وجود کوتاهی این قصه ها گاه می شود جملات حشو نیز در آن پیدا کرد.

بلقیس سلیمانی این مجموعه داستان را با فضایی وهم آلود نوشته است و خود می گوید تراژدی و طنز در این اثر با هم همراه شده اند.

مضامینی چون عشق، مرگ، ارتباط، و نگاه طنز به جهان دستمایه های این داستان های کوتاه است. بلقیس سلیمانی این مجموعه داستان را در ادامه مجموعه  داستان قبلی خود به نام «بازی عروس و داماد» نوشته است.

« بازی عروس و داماد»، « بازی آخر بانو» و « خاله بازی» از کتاب های دیگر بلقیس سلیمانی است که هر یک جوایزی را به خود اختصاص داده اند. شیوه و سبک و سیاق هر کدام از این داستان ها شبیه هم است و تنها مضامین با هم تفاوت می کند.

مجموعه داستان پسری که مرا دوست داشت با زبانی عامیانه و روزمره نوشته شده است و خواننده را به راحتی با خود همراه می کند.

پسری که مرا دوست داشت شامل چهل و سه داستان کوتاه است که عناوین برخی از آنها عبارتند از: عروس، بابابزرگی،شوهر آینده، صبر خوش است، آهوی جوان، مرده ها و مرغ ها، اهل معامله، خروس، سک سک، حبس و مرد، هه هه هه هه، نیاز، این سه تن و...

هر یک از این داستان ها یک برش و یک لحظه را از زندگی اجتماعی روایت می کند و در واقع یک تصویر ساده و یک قاب می سازد.

پسری که مرا دوست داشت شامل چهل و سه داستان کوتاه است که عناوین برخی از آنها عبارتند از: عروس، بابابزرگی،شوهر آینده، صبر خوش است، آهوی جوان، مرده ها و مرغ ها، اهل معامله، خروس، سک سک، حبس و مرد، هه هه هه هه، نیاز، این سه تن و...

بلقیس سلیمانی کارشناس ارشد رشته فلسفه است؛ بیش از هشتاد مقاله در مجلات مختلف به چاپ رسانده. وی همچنین برای کتاب «آخر بازی بانو» در سال 85 برنده جایزه ادبی مهرگان و جایزه ادبی اصفهان شد. اغلب مجموعه داستان های وی در سبک مینی مال یا داستان های فلش نوشته شده اند.«روز خرگوش» آخرین رمان بلقیس سلیمانی است. این رمان یک روز زندگی یک زن میان‌سال را در تهران روایت می‌کند. سلیمانی معتقد است در رمان‌های اخیرش دغدغه‌های دیروزش را کنار گذاشته و به دلمشغولی‌های امروزش می پردازد. او در مسیری که از «بازی آخر بانو» شروع شده و «خاله ‌بازی» و «به هادس خوش آمدید» به رمان «روز خرگوش» رسیده، تغییرات زیادی در جهان داستانی‌اش ایجاد شده و طبیعتاً در ذهن مخاطبان آثارش نیز این تغییرات واکنش‌های مثبت و منفی داشته است.

«شب در همان اتاق خواب همیشگی، روی تخت فرفورژه ای که تازه خریده بودم، خوابیدم. صبح اولین کسی که دیدم، یک مرد نکره پنجاه ساله بود که یک چاقوی دسته صدفی تا دسته در قفسه سینه اش فرو رفته بود و دهانش بوی خر مرده می داد. او طبقه بالای کشوی من بود. طبقه پایین یک دختر خانم هجده ساله بود که حماقت کرده و به خاطر عشق یک جوان 27 ساله بی کار خودکشی کرده بود،... . شب بعد در یک قبر تنگ در قبرستان تازه تاسیس شهر خوابیدم، صبح اولین کسی که دیدم یک مورچه پیر و نزار بود که راه افتاده بود طرف حفره گوشم.»[2]

 

پی نوشت:

[1]پشت جلد کتاب داستان عروس

[2]صفحه 94 کتاب



تاراج نامه

$
0
0

تاراج نامه


تاراج نامه جدید ترین نمایشنامه  بهرام بیضایی، تحلیلی است از شکست دوران تاریخی حمله تاتارها به ایران و شرح این نکته که هر کسی در آن زمان به نقش خود آگاه نبوده است. این نمایشنامه به شیوه نقالی نوشته شده است. شیوه ای که بهترین فضا را برای تکنیک فاصله گذاری برشتی فراهم می آورد.

تاراج نامه

تاراج نامه (ذیل جهانگشا). بهرام بیضایی . انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.چاپ اول.تهران1389. 3000نسخه.96صفحه.3000تومان.

«آران: {رو می گرداند} نه- از من ساخته نیست! بیزارم از از نهان شدن؛کاری که گور با تن ما می کند! {دو دل} چگونه نهان کنم که زنم؟ صدا می گردانم- آری- چون پدر حرف می زنم، یا چون پهلوان! مردان تحکمی دارند و اشتلمی و حق به جانب اند! پدر که در خاکستر خویش خفته ای در سرم انداز کلماتی را که بدانها می اندیشیدی و منطق خود را به من قرض بده؛ و پهلوان، رجز خوانی خویش مرا یاد آور!»[1]

تاراج نامه جدید ترین نمایشنامه بیضایی تحلیلی است از شکست دوران تاریخی حمله تاتارها به ایران و شرح این نکته که هر کسی در آن زمان به نقش خود آگاه نبوده است.

این نمایشنامه به شیوه نقالی نوشته شده است. شیوه ای که بهترین فضا را برای تکنیک فاصله گذاری برشتی فراهم می آورد.

بیضایی در همه نوشته ها و آثارش تلاش داشته شیوه برشتی را در جان مایه کارش بنشاند تا مخاطب او به جای اینکه تنها درگیر حسی از همزاد پنداری شود به فکر واداشته شده و خودش درباره وقایع و اتفاقاتی که در اثر بیان می شود تصمیم نهایی را بگیرد.

راوی این نمایشنامه و همچنین دو شخصیت دیگر اثر هر کدام از نگاه و نظر خویش جغرافیای اطرافشان را برای خواننده معین می کنند.

می توان گفت آخرین اثر بیضایی دست کمی از آثار دیگر او ندارد. زبان بیضایی زبان آرکاییک و پیچیده ای است که در طی سال ها ممارست و تمرین به دست آمده است. وی به ادبیات و تاریخ کهن ایران مسلط است و این زبان ابداعی را از غور و تفحص در زبان باستانی و ادبیات کلاسیک الهام گرفته است.

راوی این نمایشنامه و همچنین دو شخصیت دیگر اثر هر کدام از نگاه و نظر خویش جغرافیای اطرافشان را برای خواننده معین می کنند.

بیضایی معمولا روایت های تاریخی را به بستر زمانه امروز و زندگی روزمره و دغدغه های زمان حال بر می گرداند و به نوعی می توان گفت ادبیات او ادبیاتی است که تاریخ را به زمان خود نویسنده احضار کرده و یک بار دیگر نه تنها آن را زنده می کند بلکه پرسشگرانه با تاریخ برخوردی دوباره دارد. به همین ترتیب در این اثر نیز دغدغه های روز جامعه در لابه لای وضع و روایت تاریخی نهفته است. یکی از دغدغه های بزرگ بیضایی در تمام این سال ها موضوع زن و نگاهی است که تاریخ و اجتماع امروزی به زن دارد. در بیشتر آثار وی می توان به موضوع زن از چشم انداز های متفاوت نگریست. زنان اغلب نمایشنامه ها و فیلم نامه های بیضایی زنانی قدرتمند و آگاهی هستند که تلاش می کنند برای بدست آوردن حقوق اجتماعی خود یک تنه به جنگ با جامعه مردسالاری بروند که زن در آن کم رنگ ترین نشان است.

تاراج نامه اما روایتی دیگر از موضوع زن را پیش می کشد. در این نمایشنامه زنی که نقش مرد را بازی می کند به گونه ای عمل می کند که گویی خود یک مرد است و در چارچوب های نگاه مردسالارانه گم شده، ابزار قدرت نظام مردسالار قرار می گیرد. این زن تنها تصوری که از مرد در ذهن دارد همان تصویری است که جامعه مرد سالار به او تحمیل و تلقین کرده است. همینطور مردی که در این نمایشنامه نقش زن را بازی می کند تنها تصور جامعه مردسالار از زن را به اجرا می گذارد.

تاراج نامه روایت دو شخصیت «نوتک» و «آران» است که تحت تاثیر حمله شدید مغول ها مجبور به فرار شده و گرفتار یک سرباز می شوند. آنها تاوان شرایطی را می دهند که خود در ساختنش کمترین نقش را داشته اند.

بیضایی به خوبی از وضعیت تاریخی حمله تاتار ها برای بیان عقاید خود و پیشبرد روایتش بهره جسته است.

خواندن نمایشنامه های بیضایی فکر و اندیشه و احساس لذت انسان  توامان بر می انگیزد. هر کدام از نمایشنامه های وی یک اتفاق و در واقع رخدادی کم نظیر است که باید به استقبال آن رفت. بیضایی یکی از نویسندگانی است که هر گز نمی توان نادیده گرفت. اگر بخواهیم اغراق کنیم وی همچون فردوسی در گسترش و ایجاد چشم اندازهای تازه ای از زبان و ادبیات فارسی نقش مهمی دارد. از دیگر آثار وی می توان به « هشتمین سفر سندباد» ، « دیوان خانه» ، « سیاوش خوانی» و « اژدهاک » نام برد.

« تاتار: قیچی کن زبان تیز و قلماشی بس! ما تنسوق هایی را پس گرفتیم که سران شما، گردنه گیران میر گردنه گیر- اوغری سلطان- از آل وئر چی های ما ربودند پس از پنجه شستن به خون پنجصد از تاجرباش- یک کم؛ و حالا نوبت ما است که پی تنسوق های شماییم! »[2]    

پی نوشت:

[1]صفحه 24کتاب

2]صفحه 48 کتاب

زار زارون

$
0
0

زار زارون


لاله زارون زار زارون مجموعه نمایشنامه هایی از آخرین نوشته های محمود استاد محمد است.نمایشنامه های چلچراغ، سرمه و سید دلبر همه در فضای لاله زار تهران می گذرد.

لاله زارون زار زارون

لاله زارون زار زارون.محمود استاد محمد. نشر قطره. چاپاول. تهران.1389. 550 نسخه.152 صفحه.3500 تومان.

«خسرو: هی می گی حرف نزن.. همون حرف نزدم که این جوری شد دیگه... تازه داشتیم یه نفسی می کشیدیم، تازه تئاتر داشت بدهکاری هاشو صاف و صوف می کرد... دور و برشو جمع و جور می کرد بعد چهل سال پیسی تازه داشتم یک لقمه نون از تئاتر در می آوردم که زدی کاسه کوزه ما رو داغون کردی. دیگه ما می تونیم روزی سه سانس بلیت بفروشیم؟ خواب دیدی خیر باشه. از هفته دیگه باید بشینی اینجا تماشاچی های آقای شیرازی رو بشمری...»[1]

کتاب "لاله‌زارون، زار زارون" مجموعه‌ای از سه نمایشنامه محمود استاد محمد است که به لحاظ مضمونی، هر سه نمایشنامه «چلچراغ»، «سرمه» و «سید دلبر» به تئاتر لاله‌زار و اهالی‌اش می‌پردازد. محمود استاد محمد از معدود بازمانده های گروه بیژن مفید است که بعد از او هم با گروه هنر ملی و عباس جوانمرد همکاری داشته است.

نوستالژی فضای نمایش های لاله زار و آدم ها و خانه ها و مرام ها و مسلک هایی که در این تئاتر ها بوده و حالا کمتر نشانی از آنها هست دغدغه استاد محمد است. وی که خود از قشر بازیگران لاله زاری است و زندگی و جوانی خود را روی صحنه های تئاتر های لاله زار سپری کرده است برای زنده نگه داشتن سادگی، صفا و صمیمیت تلاش می کند و هنوز برای پایدار ماندن این ارزش های اجتماعی است که می نویسد.

آدم های نمایشنامه های او هنوز نان به نرخ روز نمی خورند، از پلشتی ها دور هستند و بر اصول انسانی پا فشاری می کنند. طبیعی‌است که این قسمت از بافت جغرافیای شهری و البته طبقه اجتماعی که استاد محمد به آن پرداخته شاید توان گام به گام دویدن با زمان را نداشته باشد و گاهی زمان برایش متوقف شده و جامانده باشد از قافله اجتماع و هنوز برخی مناسبات در آنجا به زندگی‌اش ادامه دهد که در قشری دیگر از اجتماع مدت‌هاست فراموش شده است. در طول کار مدام نویسنده تاکید دارد بر زنده نگه داشتن چراغ لاله‌زار، هنر سیاه‌بازی و نمایش ایرانی. اما واقعیت این است که هیچ چیز زنده نمی‌ماند مگر اینکه نفسش با نفس زمان گره بخورد یا این‌که چنان پتانسیل قوی‌ای داشته باشد که حتی آینده هم بتواند از آن سیراب شود و زندگی از سر گیرد. قصه های استاد محمد ما را به یاد قصه گویی دهه چهل می اندازد.

نمایشنامه های این کتاب به وقایعی می پردازد که در مهد تئاتر ایران یعنی لاله زار می گذرد و به زندگی آدم هایی می پردازد که عمدتا در کار سینما و تئاتر هستند و در حقیقت کتاب ضمن بررسی تئاتر با طنزی به غایت گیرا، تمامی مسائل تئاتر و زندگی تئاتری ها را به نمایش می گذارد و گفتنی ها ی بسیاری را درباره تئاتر بیان می کند.

نمایشنامه های این کتاب به وقایعی می پردازد که در مهد تئاتر ایران یعنی لاله زار می گذرد و به زندگی آدم هایی می پردازد که عمدتا در کار سینما و تئاتر هستند و در حقیقت کتاب ضمن بررسی تئاتر با طنزی به غایت گیرا، تمامی مسائل تئاتر و زندگی تئاتری ها را به نمایش می گذارد و گفتنی ها ی بسیاری را درباره تئاتر بیان می کند.

این کتاب شامل سه نمایشنامه است که عبارتند از: چلچراغ، سرمه، سید دلبر.

استاد محمد نویسنده کارگردان ویکی از بازیگران خوب دهه چهل است.  او در سال 1329در محله دروزاه دولاب متولد شد. فعالیت نمایشی خود را در نوجوانی پس از آشنایی با استادش محمد آستیم و سپس نصرت رحمانی و عباس نعلبندیان و با بازی در نمایش های بیژن مفید و عضویت در آتیله تئاتر آغاز کرد. وی به خاطر بازی در نمایش شهر قصه محبوب ایرانی ها شد. بازی خوب او در نقش و شخصیت خر خراط  یکی از به یاد ماندنی ترین بازی ها و کاراکتر های شهر قصه است که او را به شهرت رساند. وی در بندر عباس گروه نمایش پتوروک را تشکیل داد ولی یک سال بعد باز به تهران بازگشت. وی پس از نوشتن نمایشنامه های متعدد در سال 1364 به کانادا مهاجرت کرد و سال 1377 دوباره به ایران بازگشت و فعالیت خود را از سر گرفت.

از نمایشنامه های وی می توان به: رسم زمانه، آسید کاظم،قصص القصر، دیوان تئاتر ال، و سپنج رنج شکنج اشاره کرد.

«خانم کوچیک: تو کجا بودی اون روزهایی که این صحنه ی بی بازیگر رو دست من بال بال می زد؟ کجا بودین؟ سلاطین صحنه؟ ستون های تئاتر؟ یکی تون رفت آرتیست سینما شد، اون یکی رفت خودشو با این سریال های آب بندی شده تاخت زد و هم وزنش پول گرفت. ته مونده هاتونم رفتن رئیس صنف الکتریک ها و مدیر سازمان صادرات گل گاو زبونو سدر و کتیرا شدن.»[2]

پی نوشت:

[1]صفحه 79 کتاب از نمایشنامه سرمه

[2]صفحه 35 کتاب از نمایشنامه چلچراغ


پنهان خانه پنج در

$
0
0

پنهان خانه پنج در


پنهان خانه ی پنج در نمایشنامه ای به قلم حسین کیانی درباره فضای خفقان آور  دورانی است که اجازه آموزش به زنان داده نمی شد.

پنهان خانه پنج در و واقعه در مجلس سودابه خوانی

پنهان خانه پنج در و واقعه در مجلس سودابه خوانی.حسین کیانی.نشر افراز. چاپاول. تهران.1390. 1100 نسخه.104 صفحه.2500 تومان.

«عطری جان: آن که می خواستید منم.

قاضی چینی: تو ای زن، به مرگ می رسی بی هیچ حرفی، کاری که تو کردی هر کس در هر جایی بکند، حکمش همین است.

عطری جان: من بهای ماندن بیشتر شما نشان می دهید به مردم که چقدر دوستشان می دارید و چقدر دشمن نبستید.

سوسنک: من به کی فروخته شدم؟

نازیاب: قیمت من چقدر بود؟»[1]

پنهان خانه پنج در سرگذشت زنانی به تصویر کشیده شده است که دوست دار دانایی اند و در دوره ای زندگی می کنند که دانایی مساوی با جنایت است.

شخصیت اصلی این نمایشنامه عطری جان بیوه خان میرزا در خانه تو در توی خود به زنانی که دوست دار علم و سواد آموزی هستند پنهانی درس می دهد. شاگردان او سوسنک، فازیاب، مشکناز، صنم سا، کوه سال هستند که پنهانی از راه رو های تو در توی خانه عبور کرده مشتاق درس خواندن نزد عطری جان می آیند.

داستان در زمان قاجاریه می گذرد و آن زمان ها دانستن و سواد آموزی برای زنان جرمی سنگین و مساوی با مرگ محسوب می شده است.

به زودی ماجرای درس دادن عطری جان به گوش مردانی می رسد و آنها متوجه کار مخفیانه  عطری جان و شاگردانش می شوند. عطری جان در صحنه ای که سربازانی قصد جان وی را می کنند، به خود شمشیر زده و می میرد و صنم سا تصمیم می گیرد برای مبارزه جهل و بی فرهنگی، به جای عطری جان به تدریس زن ها مشغول شود.

نویسنده در توضیح این نمایشنامه  می نویسد: پنهان خانه پنج در برگرفته از تاریخ نا نوشته و پی گم شده است که زنده تر و باور پذیرتر از تاریخ نوشته و پیدا، تقابل بی پایان دانایی و جهل و فرهنگ و بی فرهنگی را می نمایاند.

زنانی که دوستدار دانایی اند به دوره ای که دانستن، هم سنگ جنایت است و جهل همه گیر، در پنهان جایی گرد هم می آیند تا بیاموزند و به بیدار جانی برسند. اما مردانی خفته جان در صله های گوناگون به ایشان یورش می آورند و جان شان را به یغما می برند.

زبان اغلب نمایشنامه های کیانی زبانی آرکاییک و قدیمی است و موضوعات نمایشنامه های وی اغلب از داستان های ادبیات کلاسیک و موضوعات تاریخی برگرفته شده است.

نمایشنامه پنهان خانه پنج در نخستین بار در هجدهمین جشنواره بین الملی تئاتر فجر بهمن ماه 1378 به کارگردانی حسین کیانی، اجرا شد.

نمایشنامه دیگر این مجموعه واقعه در مجلس سودابه خوانی است . این نمایشنامه نیز تفسیر و تعبیر تازه ای از داستان سیاوش و سودابه است. نویسنده درباره این نمایشنامه می نویسد: واقعه در مجلس سودابه خوانی شک آوری می کند در داستان معروف و مالوف شاهنامه فردوسی.

در این نمایشنامه سیاوش آن چنان که بوده و هست نیک جو و نیک خو نمی نماید و آن چه بر سودابه می آید از عاشق شدن تا مکافات، اوست که با بازی مصلحت آمیز خود می آغازد. سیاوش بهره ی خود می جوید و عشق سودابه از هوس نیست.

نمایشنامه  واقعه در مجلس سودابه خوانی نخستین بار در جشنواره سراسرس تئاتر دانشجویی اسفند 1378 تالار مولوی به کارگردانی حسین کیانی به اجرا در آمده است.

زبان اغلب نمایشنامه های کیانی زبانی آرکاییک و قدیمی است و موضوعات نمایشنامه های وی اغلب از داستان های ادبیات کلاسیک و موضوعات تاریخی برگرفته شده است.

نمایشنامه پنهان خانه پنج در از مجموعه  ایران این روزها توسط نشر افراز منتشر شده است. حسین کیانی پیش از این نمایشنامه همسایه آقا را در همین مجموعه و توسط نشر افراز منتشر کرده است.

در پایان نمایشنامه پنهان خانه پنج در تعدادی از عکس های اجرای این نمایشنامه نیز ضمیمه شده است.

«ترنج بانو: نعمتی که مایه اش بی حیثیت کردن خودم باشد، نباشد بهتر است. گفتم لابد امسال مثل هر سال نقشی می خوانیم و پولش را می گیریم هر چند کسی از نقش ما خوشش نمی آید و بجای تشویق و دست سنگ و نفرین تحویلمان می دهد اما خب اگر نقش نباشد باقی نقش ها بی کار می مانند.»[2]

 

پی نوشت:

[1]صفحه 46 از نمایشنامه پنهان خانه پنج در

[2]صفحه 67 کتاب از نمایشنامه واقعه در مجلس سودابه خوانی


برای سخنرانی نیامده ام

$
0
0

برای سخنرانی نیامده ام 


برای سخنرانی نیامده ام مجموعه یاداشت هایی به قلم گابریل گارسیا مارکز است که آن ها را عموما برای سخنرانی در محافل گوناگونش نوشته است.

برای سخنرانی نیامده ام

برای سخنرانی نیامده ام. گابریل گارسیا مارکز. مترجم: بهمن فرزانه. انتشارات ثالث.چاپاول. تهران.1390. 1650 نسخه.148 صفحه.5000 تومان.

« درسال های چهل، جووانی پاپینی، نویسنده ایتالیایی، با جمله ای زهرآلود پدربزرگ های ما را سخت خشمگین ساخته بود: " امریکا با پسمانده های اروپا ساخته شده است" امروز نه تنها دلایلی در دست داریم که ممکن است این مسئله واقعیت داشته باشد، بلکه بدتر از آن، تقصیر از خود ما بوده است» [1]

این کتاب مجموعه سخنرانی های گابریل گارسیا مارکز پیرامون موضوعات مختلف از چگونگی نویسنده شدنش گرفته تا صحبت در مورد سینما، مسائل زیست محیطی، امریکای لاتین و گردهمایی های بین المللی و غیره.

این سخنرانی ها با توجه به تاریخ زمانی به ترتیب از سال 1944 هنگامی که گابو برای اولین بار در زندگی اش توانسته بود بورس تحصیلی ای در دبیرستان به دست آورد، آغاز می شوند و تا سال 2007 و دعوت از او برای سخنرانی در چهارمین کنفرانس بین المللی زبان و در حاشیه آن تجلیل از بیست و پنجمین سالگرد دریافت نوبل این نویسنده امریکای لاتین ادامه پیدا می کنند.

وی در این کتاب اشاره کرده است که چگونه از همان دوران کودکی از انجام سخنرانی در میان جمع ترس داشته است و حتی اینکه چگونه با خواندن مقاله ای از یک منتقد ادبی و مقاله نویس روزنامه و نظر او در مورد پایان نویسندگی در امریکای لاتین از سر لج کردن با او دست به قلم برده و در ظرف چند روز داستانی را نوشته و برای آن روزنامه فرستاده است. این داستان در همان روزنامه منتشر می شود و آن منتقد هم با خواندن داستان اعتراف می کند که اشتباه کرده است. اینگونه است که مارکز به عالم داستان نویسی وارد می شود. از سال 1999 که مارکز دچار سرطان شد بسیار کم کار شده است. او بعد از عمل جراحی گفته بود ارتباط های خود را کاهش خواهد داد و حتی پریز تلفنش را خواهد کشید تا خاطرات خودش را بنویسد. سرانجام در سال 2002 زندگینامه این نویسنده به قلم خودش به نام « زنده ام تا روایت کنم» منتشر شد و بلافاصله توسط کاوه میر عباسی ترجمه شد. بهمن فرزانه با ترجمه بسیار خوب از صد سال تنهایی برای اولین بار مارکز را با رئالیسم جادویی اش به ایرانیان معرفی کرد و حالا مجموعه سخنرانی های وی را ترجمه کرده است.

عناوین برخی از این سخنرانی ها عبارتند از: دانشکده وطیفه شناسان، چگونه نویسندگی را آغاز کردم، به خاطر شما، وطنی متفاوت، تنهایی امریکای لاتین، به سلامتی شعر، چند کلمه در مورد فرارسیدن هزاره جدید، طوفان نوح داموکلس، اندیشه ای شکست ناپدیر و...

گابریل را حالا همه می شناسند و ده ها کتاب و داستان و یادداشت هایش را خوانده اند. دست کم نام « صد سال تنهایی » را شنیده اند و باید گفت مارکز با این کتاب هم آغاز شد و هم به پایان رسید. رئالیسم جادویی در این اثر هنوز هم قابل تقلید و باز تولید است و نویسندگان بسیاری بعد از او تلاش کردند این سبک تازه ابداع شده توسط مارکز را دنبال کنند و داستان هایی با این برچسب بنویسند و اغلب نیز در این کار نا موفق بوده اند. شاید بتوان گفت یک نمونه موفق دیگر از این سبک وجود دارد و آن هم مرشد و مارگریتا اثر میخاییل بولگاکف روسی است. مارکز برای نوشتن صد سال تنهایی برنده جایزه نوبل شد. و بعد از آن بود که به نوشتن خیلی چیزهای دیگری پرداخت.

برای سخنرانی نیامده ام، شامل یک مقدمه به قلم «کریستوبال پرا» است که این مجموعه سخنرانی ها را گردآوری کرده است و بیست و دو مطلب دیگر که همگی مجموعه صحبت های مارکز برای سخنرانی هایش در محافل گوناگون نوشته شده است.

عناوین برخی از این سخنرانی ها عبارتند از: دانشکده وطیفه شناسان، چگونه نویسندگی را آغاز کردم، به خاطر شما، وطنی متفاوت، تنهایی امریکای لاتین، به سلامتی شعر، چند کلمه در مورد فرارسیدن هزاره جدید، طوفان نوح داموکلس، اندیشه ای شکست ناپدیر و...

« شاید اجداد ما نیز در سال 1492 چنین تجربه ای داشته اند، هنگامی که گروهی دریانورد اروپایی به دنبال هندوستان بودند و به اشتباه پا به این سرزمین گذاشتند. اجداد ما نه قطب نما را می شناختند و نه می دانستند باروت چیست. ولی بلد بودند با پرندگان صحبت کنند و آینده را با فال گرفتن پیشگویی کنند. »[2]

پی نوشت:

[1]صفحه 131 کتاب از یادداشت امیدهای پوچ در مورد قرن بیست و یکم

[2]صفحه 65 کتاب از یادداشت پیش درآمدی برای هزاره جدید

این ور خط

$
0
0

این ور خط  


دو قدم این ور خط اولین تجربه داستان نویسی احمد پوری است که  سفر ی به گذشته و تاریخ می کند و از زادگاهش تبریز و تهران می گوید ، از تهران آغاز کرده باز به تهران باز می گردد. 

دو قدم این ور خط

دو قدم این ور خط.احمد پوری.نشر چشمه. چاپ ششم. تهران.1389. 2000 نسخه.226 صفحه.5000 تومان.

« این همه درباره سال و زمان حساسیت نشان ندهید. شما که در کار شعر و شاعری هستید نباید زیاد سخت بگیرید. زمان مگر چیست؟ خطی قراردادی که یک طرفش گذشته و آن قدر می رود و می رود تا به تاریکی برسد. طرف دیگرش هم آینده است که باز دو سه قدم جلوتر می رسد به تاریکی. خب همه این جوری راضی شده ایم و داریم زندگی مان را می کنیم. بعضی وقت ها می بینی یکی از ما از این خط ها خارج می شویم. پای مان سر می خورد این ور خط که می شود گذشته یا یک قدم آن طرف خط به آینده می رویم. »[1]

دو قدم این ور خط اولین داستان احمد پوری است. وی بیش از هر چیز به عنوان مترجم شعر معرف جامعه ادبیات بوده است و این کتاب اولین تجربه قلمی وی در حوزه داستان است.

این کتاب  سفری است که از تهران آغاز می شود و به تهران باز می گردد. احمد پوری که خود در تبریز به دنیا آمده است با نگاهی دوباره به گذشته برگشته و از زندگی و آغاز خود می گوید. از کوچه پس کوچه های تبریز و از تاریخ و یادهایش می نویسد.

این رمان به نوعی رمانی خرد ورز است و خالی از احساس، تصاویری از گذشته و سرزمین مادری اش را بیان می کند. در بخش های بعدی سفر ذهنی راوی را می خوانیم که به سمت لندن و ملاقات با آیزیا برلین و سپس تبریز و باکو و لنینگراد پرواز می کند.

راوی می خواهد به لندن برود و با آیزیا برلین فیلسوف نامدار، نامه ایی عاشقانه دریافت و در طی سفر به گذشته به شاعر روس، آنا آخماتووا برساند. البته ملاقات با آخماتووا در لنینگراد در کتاب کمی سیر عجولانه به خود گرفته و فصل کوتاهی را به خود اختصاص می دهد. این داستان درباره نویسنده ای است که در حال جمع آوری مطلب در مورد آنا آخماتووا است و به ناگاه با مردی مواجه می شود که با آخماتووا دوست بوده و همین زمینه ای فراهم می کند برای وسوسه شدنش برای دیدار با آخماتووا . اما این مسافرت تنها یک دیدار نیست و تبریز سال های پس از سرکوب فرقه را به تصویر می کشد و شوروی زمان استالین رابه تصویر می کشد.

احمد پوری پس از اینکه در انگلستان تحصیل خود را به پایان می برد به ایران بازگشته و به تدریس زبان و فعالیت ادبی می پردازد وی با ترجمه شعر های عاشقانه شاعران بزرگ جهان خود را به جامعه ادبی معرفی می کند. وی آثار شاعرانی چون انا آخماتووا، پابلو نرودا، فدریکو گارسیا لورکا، ناظم حکمت، نزار قبانی و یانیس ریتسوس را به فارسی ترجمه کرده است. وی همچنین رمانی از میخائیل بولگاکف و چند مجموعه داستان دیگر را نیز به فارسی بر گردانده است.

این رمان به نوعی رمانی خرد ورز است و خالی از احساس، تصاویری از گذشته و سرزمین مادری اش را بیان می کند.

محسن فرجی درباره این کتاب می نویسد: در این رمان، دوست‌داران داستان‌های تاریخی، تصویری جذاب و دلپذیر از شهر تبریز 50 سال پیش را می‌یابند؛ فانتزی‌خوان‌ها و کسانی که ادبیات تخیلی  را می‌پسندد، نادیده انگاشتن عنصر زمان را در این رمان باب طبع خود می‌یابند؛ امروزه شاهدیم آثاری مثل «دو قدم این‌ور خط» با فاصله گرفتن از مد‌ها و موج‌های رایج و با اهمیت دادن و احترام گذاشتن به خواننده، بدون درافتادن در ورطه سهل‌انگاری زبانی، توانسته‌اند مخاطب را با ادبیات آشتی دهند  ، مضامین عاشقانه کتاب مورد توجه کتاب‌خوان‌هایی قرار می‌گیرد که به داستان‌های عاطفی علاقه دارند و دوستداران ادبیات هم روایت‌هایی را از نویسندگانی چون آنا آخماتووا و آیزایا برلین می‌خوانند. این است که «دو قدم این‌ور خط» در کم‌تر از یک ماه به چاپ دوم می‌رسد. 

گذشته از تمام این‌ها، مهم‌ترین ویژگی رمان اخیر آقای پوری «سرزندگی» و «شادابی» شخصیت‌های داستان است. روح زندگی در این داستان جریان دارد. خواننده با آدم‌هایی روبرو می‌شود که حرکت می‌کنند و می‌اندیشند؛ امیدوارند با وجود سختی‌ها، زندگی را اداره کنند و در اندیشه آینده هستند. می‌توان گفت این رمان توانسته از سایه سنگین داستان‌های یاس‌آور ایرانی که پیشینه‌اش می‌رسد به نویسندگانی چون صادق هدایت، رهایی یابد. روح زندگی و طراوت از میان صفحات رمان آقای پوری نمایان است. نمی‌توان این ویژگی حیاتی را نادیده گرفت.

این کتاب شامل هفت فصل است که عبارتند از: تهران، لندن، تهران، تبریز، باکو، لنینگراد، و یه سوی تهران.  

«هر بار که داد و فریادش بلند می شد کتک مفصلی از مامورها می خورد و یکی دو روز آرام بود. آخر سر دکتر اردوگاه تشخیص داد که باید برای معالجه برود به اردوگاه کار در سیبری. الان نزدیک چهار ماه است که بردندش.»[2]

پی نوشت:

[1]پشت جلد کتاب از متن رمان

[2]صفحه 182 کتاب

رویاهای پیش رو

$
0
0

رویاهای پیش رو


«کمیته خواب» کتابی است درباره رویاها. در این کتاب رویاهای بسیاری از آدم های سرشناس در حوزه فرهنگ، هنر، سیاست، علوم و ریاضی از سخنان و دست نوشته ها و کتابهایشان بیرون کشیده شده و بررسی می شود تا به ما بیاموزاند که خواب، صرفا یک امر تصادفی نیست.

کمیته خواب»

کمیته خواب. دیردرا بریت. مترجم: بیژن کریمی. ویرایش: ایرج کریمی.نشر پنجره.چاپاول. تهران.1390. 1100 نسخه.312 صفحه مصور.8000 تومان.

«گراهام گرین می گوید: وقتی مانعی غیر قابل عبور می نماید، حاصل کار روزانه ام را پیش  از خواب می خوانم و می گذارم تا ناخوداگاه ام به جای من روی اش کار کند. تقریبا همیشه، وقتی بیدار می شوم مانع برطرف شده: راه حل به صورتی بدیهی در برابر من است. شاید طی رویایی آمده باشد که به یادم نمانده است. در برخی موارد گرین مطمئن بود که کمیته از طریق رویا مشغول به کار است.»[1]

دکتر دیردرا بریت استادیار روان شناسی در دانشکده پزشکی هاروارد است. وی نویسنده کتاب مشهور «مرد آبستن و دیگر موارد از کاناپه هیپنوتیزم درمانی» و تدوین گر کتاب علمی« آسیب روحی و رویا » است وی مقالات تخصصی زیادی پیرامون رویا ، تصویر سازی ذهنی و هیپنوتیزم نوشته است.

برخی معتقدند رویابینی جایگاهی بالاتر از خرد ورزی دارد و برخی دیگر رویا بینی را عملی مهمل می خوانند. کتاب کمیته خواب تلاش دارد نشان دهد رویا نه همواره خرد ورز است و نه مهمل و بی هوده . قدرت رویا در این حقیقت است که الگویی متفاوت از اندیشه است و این که رویا مکمل و غنی کننده چیزی است که ما در بیداری فرا چنگ آورده ایم.

در این کتاب نه تنها با رویا ها و ضرورت و تاثیر رویا در زندگی آشنا می شویم بلکه با شاهد آوردن از انبوهی از رویاها، رویاهایی از مردم عادی گرفته تا شخصیت های سرشناس تاریخی، علمی، سیاسی یا هنری مبحث کاشت رویا را مطرح می کند. به این معنا که هر کسی به اراده خود و رعایت رهنمودهایی که کتاب می دهد آن یاور را که در کتاب عنوان "کمیته خواب" دارد، به کمک فرا بخواند. در این صورت رویا دیگر رویدادی تصادفی در زندگی انسان نیست. پس می توان به استقبال آن رفت و یا آن را فراخواند تا در زمینه حل مسائل یا تصمیم گیری های دشوار به کمک ما بیاید.

نویسنده در مقدمه کتاب می نویسد: روشن است که موضوع عمده رویاهای ما مسائل شخصی مان هستند. کمبودهای کودکی، حس و حال کنونی،شخص و چگونگی مناسبات مان با دیگران. این جنبه های رویا در جاهای دیگری به طور کامل با موشکافی مورد بررسی قرار گرفته اند. ولی این کتاب مسائل عینی را اعم از علمی و هنری بررسی می کند، تا شاید این بررسی نکته های دیگری از سرشت رویا را آشکار سازد.

این کتاب شمال نه فصل است که عبارتند از: کمیته خواب، رویاهای خریدنی، نزهت کده باشکوه، شیطان ویولون می زند، کمیته خواب برنده جایزه نوبل می شود، چرخ خیاطی و رویاهای دیگر، چنگال پلنگ، وقتی که گاندی رویای مقاومت را دید، چند کلمه با حرف های HE آغاز می شود و پایان می یابد؟ با یک معمای ذهن آزار بخوابید و با سردرد بیدار شوید و یک یادداشت پایانی.

فصل های این کتاب بر حسب رشته های متفاوت مرتب شده است. از هنرهای بصری گرفته تا ریاضیات و علوم. در این کتاب به بررسی رویاهای آدم های سرشناس فرهنگی، هنری، علمی و ریاضی می پردازد، تا نشان دهند این انسان هاچگونه برای رسیدن به آرزوها و خواسته هایشان از رویاهایشان بهره گرفته اند.

این کتاب شمال نه فصل است که عبارتند از: کمیته خواب، رویاهای خریدنی، نزهت کده باشکوه، شیطان ویولون می زند، کمیته خواب برنده جایزه نوبل می شود، چرخ خیاطی و رویاهای دیگر، چنگال پلنگ، وقتی که گاندی رویای مقاومت را دید، چند کلمه با حرف های HE آغاز می شود و پایان می یابد؟ با یک معمای ذهن آزار بخوابید و با سردرد بیدار شوید و یک یادداشت پایانی.

در پایان کتاب مترجم نیز یک یادداشت پایانی درباره این کتاب ضمیمه کرده است.

«گاهی مسائل ریاضی کاربردی هم در خواب حل می شوند. نیکولاس کندورسه، ریاضی دان قرن هجدهم، که حساب احتمالات را برای نخستین بار در پدیده های اجتماعی به کار بست، پاسخ یکی از مسائل آماری اش را در رویا دید ولی جزییات اش را برای آیندگان ضبط نکرد.»[2]

 

پی نوشت:

[1]صفحه 77 کتاب

[2]صفحه 157 کتاب

الفبای تقلب

$
0
0

الفبای تقلب


الفبای تقلب مجموعه ای گلچین شده توسط حسین یعقوبی از 10نویسنده برتر دنیا است. این مجموعه شامل سی و هشت داستان کوتاه در سبک گروتسک، طنز، پارودی، فانتزی و طنز سیاه است.

الفبای تقلب

الفبای تقلب. مجموعه ای از نویسندگان طنز نویس دینا. مترجم: حسین یعقوبی. انتشارات مروارید.چاپاول. تهران.1390. 1650 نسخه.184 صفحه مصور.3700 تومان.

«مرد زود به بستر می رود. خوابش نمی آید. غلت می زند، می لولد، می جنبد، تاق باز، دمر، به پهلو، فایده ندارد. ملحفه را دور خودش می پیچد، باز می کند، سرش را در بالش فرو می کند، خوابش نمی آید. ساعت سه صبح است. بر می خیزد، دوستش را بیدار می کند. می گوید که خوابش نمی آید. دوستش توصیه می کند قدم بزند، یک پیاده روی کوتاه داشته باشد تا کمی خسته شود. بعد یک فنجان چای سبز بنوشد و چراغ را خاموش کند و بگیرد تخت بخوابد... تمام این کارها را می کند اما خوابش نمی آید. دوباره بر می خیزد. این بار به سراغ یک پزشک می رود. هیچ کدام از توصیه های پزشک دردش را دوا نمی کند. همچنان نمی تواند بخوابد. در ساعت شش صبح اسلحه اش را پر می کند. گلوله ای در شقیقه اش شلیک می کند. بلافاصله می میرد اما هنوز بیدار است. بی خوابی وضعیتی بسیار پایدار است.»[1]

کتاب الفبای تقلب ما را با 10نویسنده با ملیت ها و سبک های گوناگون آشنا می کند.

داستان های این نویسندگان بیشتر در قالب های سورئال، طنز، گروتسک، فانتزی، پارودی و طنز سیاه نوشته شده اند.

این مجموعه شامل سی و هشت داستان از 10 نویسنده برتر جهان در این سبک نوشتاری است که توسط مترجم انتخاب و به فارسی بر گردانده شده است.

این نویسندگان اغلب از نویسندگان معاصر انتخاب شده اند اما در زمان های گوناگونی زندگی کرده اند. کتاب پیش رو دریچه ای از طنز غرب را به روی ما باز می کند و ما را با طنز نویسان جهان غرب بیشتر آشنا می کند. 

نویسندگانی که داستان های کوتاه و طنزشان برای این مجموعه انتخاب شده اند عبارتند از: جمیز تربر، دانیل خارمس، استر کلیز، ویرجیلو پینه را لی یرا، فرانتز کافکا، دوروتی پارکر، گروچو مارکس، فرناندو سورنتینو، ارسولا ویلیس جونز و هوراشیو کوئیرو گا.

تمامی این نویسندگان ،نویسندگان مطرحی هستند که جوایز زیادی نیز دریافت کرده اند. جمیز تربرنویسنده امریکایی است که مجموعه ای باارزش از نوول ها و قصه های کوتاه دارد. وی در سال های 1929 تا 1939 می نوشت.. بسیاری از آثار او هجو آمیز است. آدم های سرگشته ای که با دلتنگی در جهانی توضیح ناپذیر گام بر می دارند و به شکل خنده آور با جهان خود در جدالند. در آنها تشتت، حماقت و احساس پوچی که تمدن به انسان می بخشد دیده می شود.

برخی از داستان های این کتاب عبارتند از: جغدی که فرزانه بود، تک شاخ در باغ، سونات، خاطرات آنکه روزی فرزانه بود، طرفدار سینه چاک، چرا فلامینگو ها ماهی ها را می خورند؟، چگونه یک اسلحه مخفی بسازیم و...

یا گرو چو مارکس که نابغه طنز نویسی است. وی از سال 1927 تا 1973 برای نشریه نیویورک تایمز قلم می زد. شهرت او به خاطر فعالیت در عرصه سینما، تئاتر و تلویزیون است. وی مسائل سیاسی را هم در طنز خود به چالش می گیرد.

مترجم در ابتدای هر فصل توضیحی درباره هر یک از نویسنده ها ارائه کرده و سپس داستان های آن نویسنده را آورده است. همچنین در پایان کتاب نیز مقاله ای تحت عنوان تفاوت طنز و کمدی ضمیمه شده است که می تواند راهگشای بهتری برای شناخت داستان های طنز و سبک هایی چون گروتسک و پارودی باشد.این مقاله به قلم مترجم نوشته و تنظیم شده است و در آن به تاریخ طنز نویسی اروپا نیز پرداخته شده است.

داستان های جمیز تربر داستان هایی مصور است که تصاویر آنها نیز در کنار داستان ها آورده شده است.

برخی از داستان های این کتاب عبارتند از: جغدی که فرزانه بود، تک شاخ در باغ، سونات، خاطرات آنکه روزی فرزانه بود، طرفدار سینه چاک، چرا فلامینگو ها ماهی ها را می خورند؟، چگونه یک اسلحه مخفی بسازیم و...

«مرد گردن باریک درون یک صندوق چوبی رفت، در صندوق را از داخل قفل کرد و شروع کرد به خفه شدن. مرد گردن باریک در آستانه ی خفگی با خودش گفت: من در حال خفه شدن در این صندوق هستم. چون گردن باریکی دارم احتمالا سریع خفه می شم. دوست دارم شاهد جدال مرگ و زندگی باشم. البته این جدال غیر طبیعی است. اما شانس مرگ و زنذگی برابر است»[2]

 

پی نوشت:

[1]صفحه 83 و 84 کتاب از داستان بی خوابی

[2]صفحه 34 کتاب از داستان صندوق


مبارزه علیه وضع موجود

$
0
0

مبارزه علیه وضع موجود


«مبارزه علیه وضع موجود» کتابی است که جنبش های اجتماعی و رفتار خشونت آمیز گروه های مخالف را به نقد می کشد. یکی از مهم ترین جنبش های اجتماعی جنبش دانشجویی یا جوانان آلمان غربی است که به تفصیل مورد بررسی قرار می دهد و دگرگونی این جنبش را به سمت شرایطی خلاف آنچه در حرکت نخست آغاز کرده بودند پی می گیرد.
مبارزه علیه وضع موجود

مبارزه علیه وضع موجود. سابینه فون دیرکه. مترجم: محمد قائد. انتشارات طرح نو.چاپ دوم. تهران.1389. 1500 نسخه.258 صفحه.6000 تومان.

«اقتباس فکر مائو در مورد انقلاب فرهنگی نشان می دهد که مارکسیسم سنتی حال و روز چندان خوشی نداشت و دانشجوها درکی روشن از شرایط خاص اجتماعی- اقتصادی آلمان پس از جنگ داشتند. نظریه مارکس در مورد بینواسازی که پیش بینی میکند پرولتاریای فقر زده علیه سرکوبگران بورژوا به پا خواهد خاست ربطی به واقعیات پس از جنگ نداشت.»[1]

کتاب علیه وضع موجود نوشته خانم سابینه فون دیرکه استادیار زبان و فرهنگ آلمانی در دانشگاه پیتسبورگ امریکا، مطالعه ای بر ریشه ها و ساختار فرهنگ مخالف وضع موجود، مفهوم بدیلی که از سیاست ارائه می دهد و تاثیرش بر نهادهای سیاسی و اجتماعی آلمان در سه دهه 1950 تا 1980.

در این کتاب به جنبش های گوناگون اجتماعی می پردازد و موضوع رفتارهای خشونت آمیز در این جنبش ها را بررسی می کند. مثلا در اندونزی گروه های رقیب پس از کشتن نفرات دسته مخالف، به عنوان نوعی آداب و آیین، سر آنها را از تن جدا می کنند و قلب و جگرشان را بیرون می آورند. در آفریقای جنوبی، اعضای قبایل رزه رفتن در خیابان با نیزه های زهر آلود را حق خود می دانند و چنین کاری را مغایر امنیت عمومی تلقی نمی کنند. شهروندان امریکایی هم حق قانونی خود می دانند که با تنفگ پر در خیابان حرکت کنند. در پاکستان کشته شدن چند نفر در خیابان در حین تظاهرات خیابانی کاری عادی است. توسل به خشونت معمولا از صمیم قلب است و هدفی جز حفظ وضع موجود ندارد. و آن را گاه به اقتدار قانونی تعبیر می کنند.

در این کتاب به جنبش های گوناگون اجتماعی می پردازد و موضوع رفتارهای خشونت آمیز در این جنبش ها را بررسی می کند.

این کتاب به شرایط جنبش  جوانان آلمانی در سال 1960 نیز پرداخته و وضع آنان را بررسی کرده است.

در مقدمه کتاب آورده شده است: ورود شماری از دانشجویان ناراضی آلمان به ساختار دولت آن کشور در دهه 1980 در شمار مهمترین تحولات اروپا در سالهای پس از پایان جنگ دوم جهانی بود. نظام مستقر آلمان میل داشت چنین چالش مرگباری را بدون کمک گرفتن از نیروهای راست افراطی و فاشیستها مهار کند. تنها راه ممکن، سازشی به نظر می رسید که تا پیش ازآن هرگز بدون انقلاب اتفاق نیفتاده بود: معترضان وارد دولت شوند و همان طرح های مطلوبی که در نظر دارند، خود اجرا کنند.

این کتاب شامل شش فصل است که عبارتند از: سلطه فرهنگی و خرده فرهنگ های جوانانه در دهه 1950، برقرار باد قدرت تخیل و جنبش دانشجویی در دهه 1960، ترانه های غمگینانه پس از 1968: اشپونتی ها، خشونت و ذهنیت جدید، بیطرفی به چه درد می خورد؟، خودتان زحمتش را بکشید: برداشت ها و شیوه های هنری فرهنگ بدیل و فصل 6، میان سیاست و زیست بوم: عقاید سبزها در باب فرهنگ و هنر.

این کتاب یک یادداشت از محمد قائد در ابتدای کتاب دارد و پیشگفتاری از نویسنده. همچنین نتیجه گیری و پایان ماجرا در انتهای کتاب آورده شده است.

محمد قائد روزنامه نگار و روانشناس است. وی به چیره دستی در سبک «مقاله» معروف است. وقار ادبی، نکته‌بینی و دید انتقادی همه‌جانبه از ویژگی‌های نثر قائد است. مجموعه‌ای از مقالاتش را نشر «طرح نو» در تهران با عنوان «دفترچه خاطرات و فراموشی» منتشر نموده‌است. مقالات و دیدگاه نوآورانه او در این کتاب از جنبه «روانشناسی اجتماعی‌» و ترکیب «جامعه‌شناسی، تاریخ و هنر» در ارزیابی مشاهدات با استقبال خوانندگان مواجه شده‌است. قائد از نخستین کسانی است که واژه و مفهوم «خرده فرهنگ» را از ابتدای دهه 1380 وارد گفتمان روشنفکری ایران کرد و در آثار و مقالات خود تحولات اجتماعی قرن بیستم را از این منظر نیز آنالیز نموده است.

«ترجیح دادن ادبیات مستند از سوی جنبش دانشجویی ناگهان و بی مقدمه نبود. ظهور دوباره ادبیات مستند بیانگر بحران نوشته ادبی آلمان پس از جنگ بود، حتی پیش از آنکه حمله دانشجوها به فرهنگ بورژوایی، آن را به بنیاد ترین شکل بیان کند. بحث درباره ژانرهای ادبی کارامد، در وهله نخست بر پایه موفقیت تئاتر مستند از ابتدای دهه 1960 در عرصه مباحث ادبی همه گیر بود.»[2]

پی نوشت:

[1]صفحه 62 کتاب

[2]صفحه 81 کتاب


پس از تاریکی

$
0
0

پس از تاریکی


پس از تاریکی رمان کوتاهی از هاورکی موراکامی است که در آن راوی خسته از خواب دو ماهه خواهرش به کوچه ها و خیابان های توکیو می رود و در پرسه شبانه اش با خود و اتفاقات شگفتی بر خورد می کند.

پس از تاریکی

پس از تاریکی. هاروکی موراکامی.مترجم: مهدی غبرایی.انتشارات  کتاب سرای نیک.چاپ سوم.تهران1388. 2000نسخه.190صفحه.4000تومان.

«چشم ها شکل شهر را مشخص می کنند. با چشم های مرغ شب بلند پروازی صحنه را از هوا می   بببینم. از این دورنمای گسترده شهر به موجود واحد غول آسایی می ماند- یا بیش از این ، شبیه هستی جمعی واحدی است که از ارگانیسم های بسیار ایجاد شده باشد. رگ های بی شماری به چند انتهای تن گریزنده اش می دوند، ذخیره مدام سلول های تازه خون را به گردش در می آورند، مصرف کردنی های تازه را بیرون می دهند و داده های کهنه را گرد می آورند...»[1]

مترجم در مقدمه کتاب و در توضیح این رمان می نویسد، این رمان فشرده برخلاف رمان نسبتا پر حجم کافکا در ساحل که ساختار پیچیده تری با دو خط روایی دارد، رمان کوتاه و ساده ای است و طبعا بسیار روان و خوشخوان. اما خرق عادت و علایق خاص موراکامی البته کمرنگ تر، در آن دیده می شود. داستان از نیمه شب تا صبح در خیابان های توکیو و بخش کوچکی از آن در خانه می گذرد. ماری که از خواب طولانی حدود دو ماه، خواهر زیبایش اری، به ستوه آمده است، راهی خیابان ها و کافه های توکیو می شود و طی ماجرایی خود را و او را باز می یابد. نقش تلویزوین و آهنگ ها و ترانه ها در اینجا نیز برجسته است.

غبرایی «کافکا در کرانه» را پیش از این ترجمه و به بازار کتاب عرضه کرده است. از این کتاب ترجمه دیگری نیز در دست است که آن را بهنام «کافکادر ساحل» ترجمه کرده . این ترجمه توسط آسیه و پراونه عزیزی است و توسط نشر بازتاب نگار منتشر و عرضه شده است.

شهر در آثار موراکامی عنصر مهمی است و در این رمان نیز می تواند توصیفات جالب و قابل تامل وی را درباره شهر های ژاپن و بستر اجتماعی این کشور دید و فضای زندگی شهری امروزی در ژاپن را از نزدیک لمس کرد.

داستان پس از تاریکی تنها در یک شب رخ می دهد و هر فصل با علامت ساعت دقیقا ساعت و دقیقه را به خواننده گزارش می کند.

راوی برای باز پیدا کردن خواهر ش که در حدود دو ماه است به اغما رفته است به کوچه ها و خیابان ها می زند و در این پرسه شبانه با آدم های عجیب و غریب، مکان های متفاوت و وقایع شگفت رو به رو می شود و همچنین تلاش می کند درون خود را واکاوی کند.

راوی در نهایت موفق به پیدا کردن خواهرش می شود. این کتاب دارای 17 فصل است. فصل انتهایی انگار سرعت زمان تند تر می شود و نویسنده دیگر نمی تواند از هر دقیقه ای بگذرد. گذشت هر ثانیه خواننده و نویسنده و راوی را به انتها می رساند.

هاروکی موراکامی یکی از نویسندگان مهم ژاپنی است که موفق شده است آثارش را به جهانیان معرفی کند. وی در لابه لای رمان هایش زبان و فرهنگ پیچیده ژاپنی را نیز معرفی می کند.

شهر در آثار موراکامی عنصر مهمی است و در این رمان نیز می تواند توصیفات جالب و قابل تامل وی را درباره شهر های ژاپن و بستر اجتماعی این کشور دید و فضای زندگی شهری امروزی در ژاپن را از نزدیک لمس کرد.

حضور موسیقی در جای جای ادبیات موراکامی احساس می شود و در این رمان نیز نوای موسیقی در تمام داستان شنیده می شود.

موراکامی جوایز ملی و بین المللی زیادی کسب کرده و کتاب ها و رمان هایش از پرفروش ترین کتاب های معاصر است.

«انگار اری می تواند آنچه را که این سوی شیشه تلویزیون است ببیند. از حرکت چشم هایش می توانیم این نکته را حدس بزنیم. انگار چشم هایش در اتاق خودش( اتاق این سمت) از شیئی به شیء دیگر می رود.»[2]

پی نوشت:

[1]صفحه 9 کتاب

[2]صفحه 148 کتاب

انقلاب در داستان

$
0
0

انقلاب در داستان  


چقدر حرف نمی زند مجموعه داستانی است که سازمان تبلیغات اسلامی حوزه هنری منتشر کرده و دربر گیرنده داستان کوتاه های برگزیده اولین و دومین دوره جشنواره انقلاب است.

چقدر حرف نمی زند

چقدر حرف نمی زند. مجموعه داستان های برگزیده اولین و دومین جشنواره داستان انقلاب. تهران: انتشارات حوزه هنری. چاپ دوم:1390. 2500نسخه. 208صفحه.3500 تومان.

«زینب مضطرب تر از قبل، رفت توی مطبخ. حرف های زن ها به دلواپسی اش دامن زده بود. انگار یکی با داس افتاده بود به دلش و هی شخمش می زد. دلش چنگه چنگه می شد. زیر و رو می شد و مثل موج دریا افتان و خیزان داشت. با دلی که مثل سیر و سرکه می جوشید، نعناع های خیس و خرد شده را ریخت توی روغنی که توی تابه جلیز ولیز می کرد.»[1]

این روزها حوزه هنری در حال تدارک پنجمین دوره جشنواره داستان انقلاب است. فراخوان این جشنواره منتشر شده و بنا است تا پایان آذر ماه به بررسی آثار ارسال شده به دبیرخانه پرداخته شود و اعلام نهایی در بهمن همین امسال صورت بگیرد. در عین حال کتاب «چقدر حرف نمی زند» مجموعه داستان کوتاههای برگزیده اولین و دومین دوره این مسابقات را در بر دارد و همانطور که می دانید به چاپ دوم هم رسیده است.

مرکز آفرینش های ادبی و کارگاه قصه و رمان حوزه هنری به منظور پویایی بخش داستان انقلاب اقدام به برگزاری این مسابقه می کند. این مسابقه شامل رمان و داستان کوتاه است. محتوای داستان هایی که در این مسابقه شرکت می کنند بایستی انقلابی باشد. صرف نظر از این که هر جشنواره با چه اهدافی شروع به کار می کند و از چه ادبیاتی حمایت، اما نفس برگزاری جشنواره و جایزه خصوصی و دولتی هر دو ادبیات را از بستر پویای خود بیرون می کشد و تبدیل به کالایی ناکار آمد می کند.  به هر حال جایزه ده میلیونی جشنواره داستان انقلاب خود به خود سو گیری نویسنده را به سمت و سویی جهت می دهد که آن خواست داوران است. حتی جایزه های خصوصی نیز از این آسیب در امان نیستند. کافی است به کتاب های برگزیده هر جایزه و جشنواره ای نگاه کرد تا فهمید با چه ساز و کاری بر موضوعات، نوع بیان حاکم می کند چگونه جهان نگری یک دستی در حال تکثیر است. و این همه تنها به خواست متولیان جشنواره و جایزه منتهی نمی شود که آن روی سکه اش البته بازار کاذب و مخاطب کاذب است.

قرار بر این است که سازمان تبلیعات اسلامی به مرور مجموعه داستان ها و همچنین رمان های برگزیده هر دوره این مسابقات را منتشر کند که تاکنون بخشی از این رمان ها به بازار کتاب عرضه شده اند.

چقدر حرف نمی زند نیز از این چنین آسیبی در امان نیست. آنچه از این کتاب فهمیده می شود قلم های توانایی است که به خواست جایزه و جشنواره تن در داده اند و دیگر کمتر می شود تجربه زیسته را از دل سطرهای داستان بیرون کشید. البته کوشش نویسنده برای پنهان نگه داشتنن سویه های پیرامونی قابل تقدیر است. در چند سال اخیر نویسندگان داستان های انقلاب تلاش می کنند از تک ساحتی بودن آثارشان کم کنند و بیشتر به تکنیک و عناصر داستان بنگرند. دلشان می خواهد نقش ها و شخصیت هایی بسازند که به نظر خاکستری می آیند. و البته انقلاب و جنگ را از چشم اندازهای تازه ای بنگرند. این تلاش را در مجموعه داستان های برگزیده داستان انقلاب هم می شود دید اما تا زمانی که خیال با آزادی کامل به پرواز در نیاید و بستری فراهم نشود که نویسنده انقلاب خودش را به تمامی تجربه های درونی و بیرونی اش تنها ببیند این امکان به درستی فراهم نخواهد شد و دقیقا به همین دلیل برگزاری جایزه انقلاب و جشنواره انقلاب نه تنها نویسنده انقلاب را به هدف خود که همان پویایی داستان انقلاب است نمی رساند که او را هر چه بیشتر دور می کند. به نظر می رسد پیش از این که به فکر دم دست ترین راهکارها که آن برگزاری جشنواره با عنوان های مختلف است ، باشیم بهتر از از نویسندگان چیره دستی مراقبت کنیم که انقلاب را نه برای نفس جایزه و جشنواره که برای خود انقلاب می نویسند. چقدر حرف نمی زند شامل 20 داستان کوتاه است از جمله: ساواکی، خشت های سیاه حیاط سید، فرشته، فصل خوب خرما، رویا، گاردی ها، رند عالم سوز و... می باشد.

از نویسندگانی که داستانشان در این مجموعه آورده شده می توان به علی اله سیفی، معصومه عیوضی، فریبا انیسی، رقیه شهیوند و مریم محمدی اشاره کرد. چقدر حرف نمی زند عنوان داستانی است از هاجر هدایتی که عنوان اصلی کتاب نیز هست. از این میان آش پشت پا نوشته کبری زارع پاکدل برنده جایزه اول اولین دوره جشنواره داستان انقلاب و شرکت در یک قتل دسته جمعی نوشته تیمور آقا محمدی برنده اول دومین دوره از این مسابقات است. در بخش رمان چهار دوره طی شده جشنواره داستان انقلاب به چهره هایی چون محمد کاظم مزینانی، سید هاشم حسینی، محمد علی گودینی، حسین فتاحی، سیدمهرداد موسویان، منصور انوری و جواد افهمی بر می خوریم. قرار بر این است که سازمان تبلیعات اسلامی به مرور مجموعه داستان ها و همچنین رمان های برگزیده هر دوره این مسابقات را منتشر کند که تاکنون بخشی از این رمان ها به بازار کتاب عرضه شده اند.

«محسن با هر دو دست کوچک خود دست های پدر را می گیرد. تمام امنیت دنیا را انگار در این دست ها جستجو می کند. نگاهش پدر را می کاود. یحیی چشم های داغ محسن را می بوسد و می گذارد امنیتی را که می خواهد، از او کسب کند. »

پی نوشت:

[1] صفحه 148 از داستان آش پشت پا

 

افسانه های مازندران

$
0
0

افسانه های مازندران


این کتاب شامل بیست و شش افسانه از اقوام مازندرانی است که توسط طیار یزدان پناه لموکی جمع آوری و در قالب داستان نوشته شده است.

افسانه های مازندران

افسانه های مازندران. طیار یزدان پناه لموکی. نشر چشمه.چاپ اول. تهران1390. 1500نسخه.192صفحه.4500تومان.

«مرد جوان از بی پولی و بی کاری دیگر به ستوه آمده بود. به هر دری می زد نتیجه نداشت. ناگزیر به تنها راه مانده برای زنده ماندن تن داد و آن، دزدی بود. یک چندی گذشت او پر می پرید تا این که شبی به دست گزمه ها گرفتار آمد.»[1]

اشتراوس اسطوره شناس آلمانی درباره شکل گیری افسانه ها معتقد است افسانه ها اسطوره های ضعیف شده هستند. هر گاه اسطوره ای کارکرد و موقعیت تاثیر گذاری خود را از دست بدهد و باور مردم نسبت آن کم رنگ شود آرام آرام به شکل افسانه درآمده و زندگی خود را تحت این قالب ادامه می دهد تا جایی که شاید دوباره قدرت اولیه خود را باز یابد.

افسانه ها حاوی باورهای عمیق مردم هستند و از این رو سینه به سینه در زبان جاری و شفاهی مردم نقل می شوند. ماندگاری اسطوره ها و افسانه ها نیز به خاطر فرهنگ شفاهی مردم است.

از دل این افسانه ها می توان حقیقت تاریخی انسان هایی پی برد که سالیان سال پیش از ما زندگی می کرده اند.

افسانه ها به نوعی اسناد تاریخی محسوب می شود و حفظ و نگهداری و جمع آوری آنها یک ضرروت است. فرهنگ جمع آوری این آیین ها و افسانه چندان وقتی نیست که باب شده و از این رو بسیاری از آنها از یاد ها رفته اند. آن تعدادی هم باقی مانده است گاه با دستکاری های غلط مخدوش شده اند.

در مقدمه کتاب آمده است افسانه ها آینه ی تمام نمای رنج ها و نیازهای بشری است و راه درازی پیموده اند تا به دست ما رسیده اند. هنوز تفسیر قاطعی از چگونگی شکل گیری اسطوره ها و افسانه ها وجود ندارد و اسطوره شناسان به تعریف قطعی از این موضوع نرسیده اند و می توان گفت تحقیقات پیرامون این مهم تازه آغاز شده است.

در مقدمه کتاب آمده است افسانه ها آینه ی تمام نمای رنج ها و نیازهای بشری است و راه درازی پیموده اند تا به دست ما رسیده اند.

از آنجایی که افسانه ها جزو باورهای نهادینه شده یک قوم و ملت بوده اند نمی توان آنها را با قصه هایی چون آلیس در سرزمین عجایب و یا شازده کوچولو مقایسه کرد. ذات چنین داستان ها و قصه هایی این است که ساخته و پرداخته یک ذهن است در صورتی که افسانه های قومی خاستگاه مشخصی نداشته و در باور جمعی شکل می گیرند.

در پیشگفتار کتاب که به قلم حسن اکبریان طبری نوشته شده است آمده که شازده کوچولو و آلیس در سرزمین عجایب در واقع با الهام از افسانه های قومی و بومی نوشته شده اند. در پیشگفتار کتاب توضیحاتی درباره افسانه ها به قلم حسن اکبریان طبری آمده است و در پیش سخن نویسنده نیز توضیحات دیگری درباره چگونگی گرد آوری افسانه های این کتاب آورده شده است.

افسانه های این کتاب در دسته بندی افسانه های اجتماعی، قومی – آیینی، قومی( کاسپیان و سکایی) باورهای آیینی، روان درمانی،  طنز اجتماعی- اخلاقی و آیینی- اجتماعی تقسیم شده اند. این کتاب شامل 26 افسانه مازندرانی است که برخی از آنها عبارتند از: در شمایل گرگ، روباه روباه است، هوشیار زن، مِه مَه خاتون، دهش، گوهر شب چراغ، آل کلاه طلا، زخم سخن ...

خواندن افسانه های قوم های مختلف ایرانی خالی از لطف نیست و می تواند زیر لایه هایی از فرهنگ ایرانی را آشکار کند. ضمن این که افسانه های قوم های مختلف ایران مشابهت هایی نیز با هم دارد و از این جهت می توان به شناخت بیشتر افسانه های مرسومی که هر کدام از ما در ضمیر خود داریم و یا به گوشمان خورده کمک کند. نویسنده تلاش کرده افسانه ها را در قالب داستان مدرن بنویسد تا برای خواننده امروزی جذاب تر و قابل درک تر باشد. کلمات بومی و نا آشنا در پاورقی کتاب به تفصیل توضیح داده شده و این خواندن داستان ها را ساده تر می کند.

« شغال سر حال، سبک و تیز پا از بیشه به در آمد. چشم انداز نگاهش مرغزاری بود گسترده در پیش رو. دیدگانش را در اطراف گرداند و بعد با احتیاط از کناره رو به بالا شد. پنهان از هر نگاهی در سایه سار نیزار در سر اندیشه شکار داشت. احساس قدرت و چابکی می کرد. با این همه از شتاب پرهیز داشت تا این که صداهایی کنجکاوی اش را جلب کرد.»[2]

 

پی نوشت:

[1]صفحه 135 کتاب

[2]صفحه 29 کتاب


بهانه ای برای ماندن

$
0
0

بهانه ای برای ماندن


 بهانه ای برای ماندن حکایت عشق و فداکاری خانواده ای است که برای درکنار هم ماندن از هیچ تلاشی  فرو گذار نمی کنند. آنها با مشکلات فراوانی رو به رو می شوند.

بهانه ای برای ماندن

بهانه ای برای ماندن.حسن کریم پور.نشرآموت.چاپ دوم. تهران1391. 1500نسخه.344 صفحه .9000 تومان.

«پدرم، زاهدان یک مزرعه کوچک و یک باغ داشت که با همان، زندگی ماها رو که دو برادر و سه خواهر بودیم می گذروند. من از همون دوران نوجوونی دوست داشتم ناخدای کشتی بشم، چون اغلب در تابستون که مدرسه ها تعطیل می شد می رفتم چاه بهار نزد داییم. از اونجا بود که به دریا علاقمند شدم. کلاس ششم ابتدایی رو که تموم کردم داییم خدا بیامرز منو گذاشت تو کشتی ناخدا خورشید.»[1]

وقتی حسن کریم پور اولین رمانش به نام «درماندگان» را می نوشت اصلا گمان نمی کرد به زودی یکی از رمان نویسان سرشناس بشود. درماندگان در سال 1357 روانه بازار کتاب شد و از استقبال نسبی بر خوردار شد. اما رمان دومش ورق را برگرداند و او را بر سر زبان ها انداخت. «باغ مارشال» دومین رمان حسن کریم پور تاکنون بیست و هفت بار تجدید چاپ شده است و در آینده از سوی انتشارات پنگوئن در انگلستان منتشر خواهد شد. استقبال از این رمان چنان بود که  کریم پور شماره های دوم و سوم این کتاب را هم نوشت.

از آن زمان تاکنون کریم پور رمان های بسیاری نوشته است. هر چند سایر رمان هایش همچون باغ مارشال برایش شهرتی افزون تر نیاورد اما تمامی نوشته هایش خوانده شدند و حتی به چاپ های هفتم و هشتم رسید.

وی خواننده های بسیاری پیدا کرد و مخاطبانی که دائم منتظر منتشر شدن کارهای بعدی او هستند.

خوابی در هیاهو، نقشی بر تصویر دیگر، خیال عشق، وسوسه خانه مادربزرگ، باغ رویاها، من محکوم می کنم، کیش گم کردکان، مرهمی بر زخم کهن، ازدیاری به دیار دیگر و آن سوی نیزار رمان های دیگر حسن کریم پور است. موضوع اغلب رمان های کریم پور مسائل عاشقانه و خانوادگی است. موضوعاتی که رمان های عامه پسند همواره درباره آن پرداخته اند.

کریم‌پور،‌ درباره این رمان می گوید: تا به حال داستان‌های زیادی درباره روابط میان زن و مرد نوشته شده، ولی به رابطه عاطفی که ممکن است میان یک خواهر و برادر وجود داشته باشد، کمتر پرداخته‌ایم.

کریم پور گفته است فیلمنامه روزی روزگاری را نوشته و به تلویزیون فروخته و برایش خیلی هم مهم نیست که نامش پای این فیلنامه نیست. با این حال کریم پور برای هیچ کدام از رمان هایش جایزه خصوصی و دولتی نگرفته است. خود وی درباره این موضوع می گوید: این‌که جوایز به آثار من نپرداخته‌اند، شاید به دلیل این باشد که آن‌طور که باید، تبلیغ نشده است و ضمن این‌که خودم هم دنبال این چیز‌ها نرفته‌ام و برایم مهم این بوده است که آثارم را تألیف کنم و به دست مخاطبانم برسانم.

بهانه ای برای ماندن، حکایت عشق و فداکاری خانواده ای است که برای درکنار هم ماندن از هیچ تلاشی  فرو گذار نمی کنند. آنها با مشکلات فراوانی رو به رو می شوند.

کریم‌پور،‌ درباره این رمان می گوید: تا به حال داستان‌های زیادی درباره روابط میان زن و مرد نوشته شده، ولی به رابطه عاطفی که ممکن است میان یک خواهر و برادر وجود داشته باشد، کمتر پرداخته‌ایم.

در این رمان خانواده‌ای از فقر به ثروت و خوشبختی می‌رسد، ‌به گونه‌ای که شاید برخی خوانندگان پایان این کتاب را مبتنی بر تبعات حسن نیت این خواهر و برادر نسبت به یکدیگر تلقی کنند.

داستان در یک قهوه خانه آغاز می شود و هر کدام از شخصیت های داستان در بخش های مختلف از زبان خود ماجرا را بیان می کند. این رمان به شیوه رئالیستی نوشته شده و از هر گونه پیچیدگی های نوشتاری و روایتی پرهیز می کند. حال و هوای این رمان حال و هوای سیستان و بلوچستان است که مملو از فضاهایی بکر است. این رمان شامل ده فصل است.

گفتنی است که رمان « دختر بویر احمدی» تازه ترین رمان این نویسنده توسط نشر آموت منتشر خواهد شد.

«دوست داشتم همان روزهای نخست پیروزی به ایران بر می گشتم اما تا باغ و باغچه و آپارتمان و لنج را تبدیل به پول می کردم، زمان زیادی می طلبید. آنچه برایم عجیب بود اینکه دسته دسته از ایران به خارج از کشور فرار می کردند و بر عکس من سابقه دار فراری با چه ذوقی و شوقی عازم ایران می شدم.»[2]

 

پی نوشت:

[1]صفحه 14 کتاب

[2]صفحه 341 کتاب

روشنفکران ایرانی

$
0
0

روشنفکران ایرانی


یکی از مهمترین موضوعاتی که باید در مورد آن تدقیق و موشکافی شود بحث روشنفکری در صد ساله اخیر است. این که اساسا چه رخدادهایی باعث شکل گیری قشر روشنفکر در ایران شد، روشنفکران تا چه حد به وظایف روشنفکری خود عمل کردند، کجا ها به خطا رفتند و این روند به کجا کشیده شد؟

روشنفکران ایران در قرن بیستم

روشنفکران ایران در قرن بیستم. علی قیصری. مترجم: محمد دهقانی.نشر هرمس.چاپ دوم. تهران1389. 1000نسخه.227صفحه.4800تومان.

«پس از برکناری رضا شاه، چندین حزب سیاسی یکباره پدید آمد که مهمترین آنها این سه حزب بودند: حزب چپ گرای توده، حزب راست گرای اراده ملی و ائتلاف میانه جبهه ملی که خود ائتلافی از چندین حزب و گروه سیاسی بود.»[1]

انقلاب مشروطه تحول بزرگی بود که به جرات می توان تاریخ ایران را به دو بخش قبل از تاریخ مشروطه و بعد از آن تقسیم کرد. تحولات صد ساله اخیر به لحاظ تاثیرات ژرفی که بر جامعه و فرهنگ ایران داشته است به تنهایی بیش از تاریخ چند هزار ساله ای دارد که ایران تا پیش از انقلاب مشروطه از سر گذرانده است. در همین صد ساله اخیر است که ایرانیان با مفاهیمی چون ملت، دولت، انقلاب، فردیت، جامعه و طبقه آشنا می شود و نهادهای تازه ای چون مطبوعات، پارلمان، مدرسه، دانشگاه و باشگاه اندک اندک بنا می شود. در همین صد ساله اخیر انبوهی از اندیشمندان ایرانی برای نخستین بار در حرکتی جمعی و آگاهانه بینش اسطوره ای را درباره جهان و انسان کنار می گذارند و می کوشند مسائل جهان و جامعه را با نگاهی علمی و خردمندانه وارسی کنند.

بحث بر سر تاریخ روشنفکری ایران مسئله ای مهم و ضروری است که در این مورد کتاب های اندکی نوشته شده و این موضوع به ندرت موشکافی و تحلیل شده است. این که اساسا چه رخدادهایی باعث شد موضوع روشنفکری که در اصل موضوعی وارداتی از فرنگ است در ایران شکل بگیرد، روشنفکر کیست و چه وظیفه ای دارد و این که رونشفکران ایرانی چه کردند و تا چه حد به وظایف روشنفکری خود عمل کردند و کجاها به خطا رفتند موضوعاتی است که باید موشکافی و تدقیق شود. در این کتاب تا حد مختصر و گنجایش یک مقاله به این موضوع پرداخته است.

بخشی از کتاب روشنفکران ایران در قرن بیستم پیش از این تحت عنوان جدال بر سر تجدد در مجله کیان منتشر شده است.

در مقدمه کتاب آمده است که تحقیق حاضر بر آن نیست تا تاریخ جامعی از روشنفکران ایران طی یکصد سال گذشته به دست دهد. در این کتاب به آثار ادبی زیادی ارجاع داده می شود ولی نمی توان گفت که پژوهشی است در زمینه جامعه شناسی ادبیات. بلکه بیشتر در نظر دارد برخی اجزای سازنده فرهنگ سیاسی مدرن ایران را آن گونه که از سوی روشنفکران فهم و ارائه شده و در انبوهی از مطالب مندرج در نوشته های سیاسی و ادبی آنان آمده است، ترسیم می کند.

موضوعاتی که در این کتاب به بررسی گذاشته شده است حول محور روشنفکری در دهه های اخیر است. افزایش چشمگیر فعالیت های سیاسی طی دهه 1940، ورود عنصر روشنفکری در آثار ادبی و مباحث گوناگون راجع به بحران مدرنیسم ایرانی نیز به ترتیب مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.

موضوعاتی که در این کتاب به بررسی گذاشته شده است حول محور روشنفکری در دهه های اخیر است. افزایش چشمگیر فعالیت های سیاسی طی دهه 1940، ورود عنصر روشنفکری در آثار ادبی و مباحث گوناگون راجع به بحران مدرنیسم ایرانی نیز به ترتیب مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.

این کتاب شامل مقاله پیوسته است. مقالات این کتاب عبارتند از: روشنفکری مدرن در ایران، روشنفکران در دوره مشروطه، روشنفکران و ناسیونالیست دولتی، سیاست و ادبیات و انتقاد از غربگرایی و جدال بر سر تجدد. نویسنده در پیشگفتار و پی گفتار که در ابتدا و انتهای کتاب آورده مواضع خود را درباره این موضوع روشن کرده است.

دکتر علی قیصری استاد تاریخ دانشگاه سان دیاگو کالیفرنیا است. تمرکز وی روی ایران شناسی، تاریخ اندیشه و فلسفه علوم اجتماعی است. آثار زیادی از وی به فارسی ترجمه شده است. از جمله: «دموکراسی در ایران»، «ایران معاصر، اقتصاد، جامعه، سیاست» و رساله کانت تحت عنوان« بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق».

« به علت درگیری های درونی، قحطی و ناامنی، و نیز سیاست قدرتهای بیگانه چه به صورت دخالت مستقیم و چه به شکل آثار جانی زیادی که جنگ جهانی اول در پی داشت فرصتهای واقعی برای تحکیم مشروطیت بسیار اندک بود. بر اثر بحرانهایی که در نخستین دهه های قرن بیستم پیش آمد به جای حکومت مشروطه ، دولت خودکامه پهلوی استقرار یافت که خود فرصتها را برای نهادینه کردن اصلاحات مشروطه خواهان بیش از پیش کاهش داد.»[2]

 

پی نوشت:

[1]صفحه 114 کتاب

[2]صفحه 51 کتاب


وقایع نگاری یک زندیق

$
0
0

وقایع نگاری یک زندیق


«وقایع نگاری یک زندیق» داستانی است از سفر و کوچ مردمانی که بر اثر قحطی بعد از جنگ جهانی اول به شهر های شمالی و کشور روسیه سفر می کنند.

وقایع نگاری یک زندیق

وقایع نگاری یک زندیق. مصطفی جمشیدی. انتشارات عصر داستان. چاپ اول. تهران.1392. 3000 نسخه.168 صفحه .11000 تومان.

 

«بیست و پنج فرقه این جا زندگی می کنند. نگاه نکنید به باکو یا نفتکده یا هرجا، حتی تبریز و زنجان و خمسه. آن جا خشکی بود یا فوق فوقش جلگه یا صحرا... یک کوه با چند تا بزغاله یا میش که از گرسنگی جان به تنشان نمانده بود. هفت فرسخ در هفت فرسخ که می رفتی یک ماه بود در شبش و هزاران ستاره که جهت نگاهشان را با تو عوض می کردند و به تو می خندیدند، به نوع فرار تو با هرچی»[1]

 

وقایع نگاری یک زندیق تازه ترین کتاب مصطفی جمشیدی است. وی در این کتاب به موضوع قحطی در زمان جنگ جهانی اول می پردازد و کوچ ایرانیان به مناطق شمالی کشور و همچنین سفر به کشور روسیه.

این رمان، داستان سلوک دو شخصیت با عناوین فتحی و شریعت است که از منطقه غربی ایران یعنی زنجان و همدان به سمت شمال ایران کوچ می‌کنند و در واقع وارد یک سفر اودیسه‌وار می‌شوند و در این سفر فرهنگ شفاهی پدران ماست که توسط آنها روایت می‌شود. موضوع رمان موضوعی تاریخی است اما رمان رمان تاریخی نیست و بیشتر به تخیلات نویسنده درباره موضوع پرداخته می شود.

فصل اول رمان هم که به معرفی شخصیت‌ها می‌پردازد در واقع روایتی از زندگی این افراد پس از پایان سفرشان و حضورشان در اردوگاه‌های کار بازماندگان از جنگ است و در فصول بعدی با فلاش بک داستان این سفر روایت می‌شود.

جمشیدی فصل های مختلف رمانش را با عنوان «رنج» نام گذاری و تقسیم بندی کرده است

نویسنده رمان درباره کتاب تازه اش می گوید: این رمان یک کار تاریخی نیست و یک کار داستانی است و ساحت این دو موضوع از یکدیگر جداست. البته داستان و روایت تاریخی در بخش‌هایی دارای اشتراک نیز می‌شوند و من هم نمی‌خواهم بگویم که باید به تاریخ پشت کرد. برای من همیشه این سئوال مطرح بوده که چطور شهر تهران در قحطی گندم پیش آمده به دلیل حضور نیروهای متفقین در تهران در زمان جنگ جهانی دوم سه میلیون نفر کشته داد و چطور این کشتار خاموش در کشور من صورت گرفت. این داستان هم به نوعی برمی‌گردد به نوع روایت داستانی خاطره‌انگیز در این زمان. شخصیت‌های این داستان این برهه از تاریخ را نقد می‌کنند. بحران هویتی را که وجود داشت البته به معنای فقدان آن ایمان واقعی نه ظاهری که به اسم مسلمانی باشد، آنها را وادار می‌کند که نان را ترجیح دهند و این سفر برای قهرمان پیش می‌آید که به سوی قفقاز حرکت کند.

جمشیدی فصل های مختلف رمانش را با عنوان «رنج» نام گذاری و تقسیم بندی کرده است. این رمان شامل پنج فصل است که با نام رنج 5 به اتمام می رسد.

داستان وقایع نگاری یک زندیق از روایت رخدادهای تاریخی و واقعی گذر کرده و به بستری سوررئال نزدیک می شود از این جهت سفر شخصیت ها یک جور سفر واقعی انتزاعی است و در آن به رخدادها و اتفاقات پیچیده و غریبی نزدیک و دور می شوند. گاه وقایع همچون کابوسی هولناک بر شخصیت ها عرضه می شوند.

مصطفی جمشیدی پیش از این رمان های « بال آتش، بال خون»،« بیداری»،« معبر به آخرالزمان»، «مرغ های دریایی این سوی آبها می میرند» و « یک سبد گل محمدی » و داستان های دیگر را به چاپ رسانده است.

« من فقط یک جا شنیده بودم حیوانی به حرف درآمده. همان سال که شما گذاشتید رفتید یوسف را به آب گرم ببرید، محرم بود که یک دسته شبیه خوان از مرنگان آمده بودند تعزیه بخوانند. اشقیا خوان لباس قرمز پوشیده بود و سبیل های درشتی داشت. یک دهاتی از اطراف هزار جریب سفلا آن قدر سر شبیه خوانی گریه کرد که از پا افتاد. پسر جوانی داشت که خامه باف بود. می شناختمش. می خواست اشقیا را بکشد. سر راه بازگشت تعزیه خوان ها تفنگ کشیده بود شمر را بکشد.»[2]

 

پی نوشت:

[1] صفحه 3 کتاب

[2] صفحه 88 کتاب


ایده های منثور

$
0
0

ایده‌های منثور


ایده های منثور نوشتن دوباره و دوباره درباره چیزها است که به یاری کلمات همیشگی در منظومه ای جدید از زبان ساخته می شوند . این کتاب کوچک چهار فصل را در بر می گیرد که در این به ایده هایی چون جامعه، میگرن، پنجره ، غیبت کردن، توریست، آغاز و کتاب می پردازد.

ایده‌های منثور

ایده های منثور. امید مهرگان. نشر روزبهان. چاپ اول. تهران.1391. 1500 نسخه.175 صفحه .4200 تومان.

 

«چرا افراد به هنگام بی کاری یا به نشانه سرخوشی و غیره سوت می زنند؟ سوت آن قدرها به منطق موسیقی نزدیک نیست که به منطق خود زبان. آدمی یاد سوت زن های حرفه ای می افتد که می کوشند با سوت با دیگری حرف بزنند. در اینجا چه اتفاقی می افتد؟ احتمالا نه اتفاق عجیبی و این مورد مهمی برای کشف این قرابت نیست: آنچه رخ می دهد ایجاد اختلالی در نظام فونتیکی یا آوایی بیان جملات است که همچنان استوار بر شباهتی حداقلی با فونتیک اصلی جملات است. »[1]

 

ایده ای منثور به قول خود امید مهرگان کلنجار رفتن دوباره با مشتی ایده تکراری است که نام هایشان از قرن ها پیش به ما رسیده است. این کلنجار رفتن ها به یاری کلمات همیشگی ایی است که تنها می توان در شکل های تازه تر و منظومه های جدید تر نوشته و تفکر شوند تا در بستر زبانی تازه به نوعی تفکر مفهومی تازه تری رسید.

وی در ابتدای کتاب جمله ای از والتر بنیامین نقل می کند که شاید بهتر بتوان ایده های منثور را درک کرد. والتر بنیامین در مقدمه برخاستگاه سوگنامه آلمانی می نویسد: «نسبت ایده ها با اشیاء همان نسبت تصاویر ستارگان با ستارگان است. این قیاس پیش از هر چیز می گوید: ایده ها نه مفاهیم اشیاء اند و نه قوانین شان. آن ها در خدمت شناخت پدیده ها نیستند و پدیده ها به هیچ رو نمی توانند معیارهایی برای موجودیت ایده ها باشند. اهمیت پدیده ها برای ایده ها منحصر به عناصر مفهومی شان است. جمع آوردن پدیده ها کار مفاهیم است. و آن تقسیمی که درون پدیده ها صورت می گیرد از این حیث هر چه مهم تر است که با یک ضربه واحد دو چیز را ممکن می سازد: نجات پدیده ها و بازنمایی ایده ها.»

ایده ای منثور به قول خود امید مهرگان کلنجار رفتن دوباره با مشتی ایده تکراری است که نام هایشان از قرن ها پیش به ما رسیده است. این کلنجار رفتن ها به یاری کلمات همیشگی ایی است که تنها می توان در شکل های تازه تر و منظومه های جدید تر نوشته و تفکر شوند تا در بستر زبانی تازه به نوعی تفکر مفهومی تازه تری رسید

امید مهرگان در مقدمه کتاب می نویسد:" نوشتن وسیله تفکر و ابراز بیان ایده ها نیست، برعکس تفکر در و از طریق نوشتن صورت می گیرد." وی معتقد است همه متون فلسفی بزرگ منظومه پردازی های دوباره از کلماتی واحد، از ترمینولوژی ای از پیش موجود بوده اند، در مقابل این توهم بزرگ که هر نوع تلاش برای توسعه زبان فلسفه و نظریه ممکن است دچارش شود و آن توهم معادل یابی های جدید و واژه سازی های حیرت انگیز است. به گفته آدورنو اما امروزه فیلسوف در برابر زبان از هم پاشیده ایستاده است. در این کتاب ایده را می توان ظاهر، فرم، یا شکل چیزها هم تعبیر کرد. نویسنده خود می گوید ایده ها در حکم تصویر چیزهایند. نوعی الهام یا فکر ناگهانی که به یاری کلمات بیان می شوند. امید مهرگان در پیشگفتار این کتاب کوچک 175 صفحه ای به طور جامع درباره ایده ها توضیحاتی ارائه کرده است. وی می نویسد: قطعات منثور هم در برابر کتاب های عظیم نظام پرداز فلسفی جای می گیرد و هم در برابر تکه پاره های منظوم.

این کتاب به غیر پیشگفتار نویسنده حاوی چهار بخش است. از جمله نثر جامعه، شش ایده دیگر که این بخش شامل ایده میگرن، ایده پنجره، ایده غیبت کردن، ایده توریست، ایده آغاز و ایده کتاب است، بخش سوم ایده ویرانه: تاریخ- طبیعت و در نهایت بخش چهارم برای یم مانیفست ترجمه نام دارد. این کتاب به شکل کتاب کوچک جیبی از سوی نشر روزبهان منتشر شده است. از امید مهرگان پیش از این کتاب های «الاهیات ترجمه» و « تفکر اضطراری» منتشر شده است.

 

« آنجا که پای دیگری به میان می آید، غیبت کردن اغلب حقیقتا جدی ترین و پیگرانه ترین شکل التفات به دیگری است. اگر بخواهیم به تعاریف متوسل شویم، باید بگوییم غیبت کردن آن نوع از سخن گفتن است که موضوع آن مستقیما و شخصا فردی دیگر، دیگری، است. آن هم با این شرط اساسی که فرد دیگر غایب باشد.»[2]  

 

پی نوشت:

 [1] صفحه 70 کتاب

[2] صفحه 113 کتاب

خوش نشین

$
0
0

خوش نشین


«خوش نشین» با جلد متفاوتی که در واقع یک برگه آگهی روزنامه است داستان زوج جوانی را روایت می کند که با حقوق کارمندی آرزوی خانه دار شدن به سرشان می زند و برای رسیدن به این آرزو دست به تاراج زندگی شان می زنند.

خوش نشین

خوش نشین. علی موذنی. انتشارات عصر داستان. چاپ اول. تهران.1392. 3000 نسخه.276 صفحه .12000 تومان.

 

«مرد گفت: شما خیلی ام پایین تر از قیمت روز نگفته ای!

مهرداد که جلوی در ایستاده بود گفت: قرارم نیست که خیلی پایین تر بگم. یه کم پایین تر گفته م، چون فروشنده واقعی ام! ربیعی گفت: اجازه بدین خواهش می کنم. این جوری نمی شه معامله کرد . شما یه چیزی بگی پاش واسی ایشونم یه چیز بگه پاش واسه! یه ذره انصاف همه مشکلاتو حل می کنه! یه با ردیگه م می گم و اصلنم دلم نمی خواد هیچ کدوم رو رقمی که من می گم نه بیارین، وگنه تا صبم که بشینیم اینجا و حرف بزنیم، بی نتیجه س!»[1]

 

یکی از دغدغه های مهم مردم ایران داشتن خانه و خرید خانه است. در شرایط نا بسامان اقتصادی که باراز مسکن دم به دم دچار تحولات بزرگی می شود و هر بار بر قیمت خاک افزوده می گردد خریدن و داشتن خانه یکی از آروزهای دست نیافتنی بسیاری از خانواده های ایرانی است.

جوانان بسیاری مجبور به اجاره نشینی هستند و کرایه سنگین خانه ها کمر بسیاری را خرد کرده است. بسیاری از خانواده ها با زن و فرزند های بزرگ و همینطور مادر و پدرهای مسن شان زندگی می کنند. در یک خانه 50 متری پذیرای عروس و دامادهایشان هستند و زندگی در چینین شرایطی برای بسیاری از این خانواده ها و زوج های جوان سخت و دشوار است و آسایش را به حداقل می رساند. جنگ و دعوا ها و بگو و مگو های بسیاری که در چنین شرایطی به وجود می آید در واقع یکی از دلایلش همین تنگی جا و هر روز با هم بر خورد داشتن ها ی مداوم است.

موضوع تازه ترین رمان علی موذنی به این دغدغه مهم می پردازد. خوش نشین ماجرای زن و شوهری است که با دست خالی آرزوی خانه دار شدن می کنند. آنها به مرور همه زندگی شان و حتی کوچکترین وسایلشان را می فروشند تا سقف کوچکی بالای سرشان باشد و خانه کوچکی بخرند. در جریان خرید خانه است که اختلاف ها و دردسر ها نیز شروع می شود و گرفتاری ها روی خود را نشان می دهد. تا جایی که پسر خانواده که با همسرش در خانه مادری زندگی می کند از مادرجدا می شود.

مرد خانواده ای که در این رمان توصیف می شود یک کارمند ساده است و حقوق اندکی دریافت می کند که برای خرج و مخارج زندگی هم کفاف نمی دهد چه رسد به خرید خانه. آنها منتظر فرزند هستند و با این حال همه تلاششان را برای خانه دار شدن می کنند.

ماجرایی که خیلی از زوج های جوان درگیر آن هستند و یکی از مشکلات جدی جوانانی است که می خواهند زندگی مشترک تشکیل بدهند

ماجرایی که خیلی از زوج های جوان درگیر آن هستند و یکی از مشکلات جدی جوانانی است که می خواهند زندگی مشترک تشکیل بدهند. در بر خورد اول با این کتاب نکته ای جلب توجه می کند، جلد آن است. جلد کتاب یک صفحه آگهی همشهری است و به نظر می رسد کتاب در صفحه روزنامه پیچیده شده است. وقتی بیشتر به جلد کتاب دقت کنید نام کتاب را بالای صفحه می بینید که در مربع های قرمز رنگ مخصوص آگهی ها نوشته شده است و تازه متوجه می شوید این جلد کتاب است.

علی موذنی در باره این کتاب می گوید: حدود ده سال پیش که موضوع این رمان به ذهنم رسید فکر کردم موضوع پیش پا افتاده ای است که ارزش وقت گذاشتن ندارد اما این موضوع به دلیل کثرتش در جامعه مثل یک مهمان ناخوانده مدام خلوت مرا به هم می ریخت و برای نوشته شدن کرشمه می آمد. موضوع این رمان که شاید در جوامع دیگر، مشکلی مقطعی به نظر می آید ظاهرا واقعیت تلخ و همیشگی جامعه ما است که مدام دنبال خرید خانه بدوی و همیشه هم احساس کنی که از خرید آن عقبی و فاصله پولی ات هم رفته رفته با آن بیشتر و بیشتر می شود. برای همین  از نوشته شدنش خیلی خوشحالم و فکر می کنم دردی را بیان کرده ام که نسبت به چند سال پیش عمیق تر شده است.

وی همچنین تاکید دارد ماجرای این رمان واقعی است و از زندگی دوستی به همین نامی که شخصیت اصلی دارد، برداشت کرده است به طوری که آن دوست را از دست داده است که چرا به زندگی آنها رخنه کرده و به کام خود رسیده است بدون اینکه حتی نام شخصیت های اصلی را تغییر دهد.

علی موذنی پیش از این رمان های « کشتی بان»،« مامور»،«شعر به انتظار تو»،« نه آبی نه خاکی»،« سفر ششم» و مجموعه داستان ها و رمان های دیگر را به بازار کتاب عرضه کرده است.

 

«تو خانه عالیه همیشه کاری هست که مهرداد انجام دهد. یک قفل خراب، شیری که چکه می کند و خیلی کارهای دیگر که هر چند کوچک اند اما قلب مهرداد را بزرگ می کنند. وقتی رضایت را در چشمان مادر می بیند احساس خیلی خیلی خیلی خوبی می کند مخصوصا حالا که خود دیگر پدر شده و فهمیده که پدر مادر چطور نگران حال و روز بچه اند.»[2]   

 

پی نوشت: 

[1] صفحه 214 کتاب

[2] صفحه 111 کتاب

 

شمارش معکوس مرگبار

$
0
0

شمارش معکوس مرگ بار


«یک رمانس دانشگاهی مرگبار» رمانی است از واگویه های شبانه یک بیمار رو به مرگ که خود را در اتاقش محبوس کرده و برای رسیدن مرگش به نوشتن می پردازد.


شمارش معکوس مرگ بار

یک رمانس دانشگاهی مرگبار. محمود سعید نیا. انتشارات حرفه هنرمند. چاپ اول. تهران.1391. 2000 نسخه.160 صفحه .4800 تومان.

 

«خواننده خوب من این شماره های معکوس را با دست چپ می نویسم. با چشمان اشک ریز، عینک ته استکانی، فنجان قهوه و با قلب، کلیه، کبد، ریه، مخ و مخچه نامرغوب و با یک صندوقچه خاطره حاوی 55 کلمه ناقابل و یک دنیا دروغ و جعل و یاوه. خوانندگان خوب، بد نیست بدانید که می دانم بعضی از شما، خانم ها و آقایان ممکن است از این شاخه به آن شاخه پریدن ، جیک جیک کردن و بی ربطی این شماره های معکوس را خوش نداشته باشید.»[1]

 

یک رمانس دانشگاهی مرگبار واگویه های شبانه مردی است که چیزی به مرگش باقی نمانده است. روایت اصلی در لابه لای خرده روایت های بی شمار گم می شود و از این لحاظ خواننده بدون این که قصه اصلی را به درستی و کمال دریافت کند با بیشمار تم و داستان و رایت رو به رو می شود.

یک رمانس دانشگاهی مرگبار داستان مردی است که مرگ خود را نزدیک می بیند و از این جهت خود را در اتاقی دربسته محبوس می کند تا خاطرات خود را به یاد آورد و بنویسد. وی هر روز و هر شب دست به قلم می برد و از آنچه به ذهنش می رسد یادداشت برداری می کند. طنز و هجوی که گاه نثر داستان را در بر می گیرد به هیجان داستان می افزاید و خواننده را تا پایان این واگویه ها همراه خود می برد. راوی داستان درواقع از دیر رسیدن لحظه مرگش و انتظار کشنده ای که برایش غیر قابل تحمل شده است شروع می کند به شمارش معکوس و این شمارش معکوس را به یاری نوشتن به سرانجام می رساند. راوی خاطرات بی شماری از زندگی و مخصوصا دانشگاه خود به یاد می آورد و همه را در یک پازل درهم می چیند.

نویسنده درباره رمان خود می گوید: این داستان در فضایی سوررئال یا فراواقعی اتفاق می‌افتد و راوی آن خاطرات گذشته خود را به ویژه در محیط دانشگاه و با شخصیت‌های آن محیط بازگو می‌کند. 

نویسنده درباره رمان خود می گوید: این داستان در فضایی سوررئال یا فراواقعی اتفاق می‌افتد و راوی آن خاطرات گذشته خود را به ویژه در محیط دانشگاه و با شخصیت‌های آن محیط بازگو می‌کند

سعیدنیا درباره انتخاب نام این رمان توضیح می دهد: برای انتخاب نام کتاب خیلی مردد بودم. گزینه‌های زیادی داشتم اما به این نتیجه رسیدم که نام «یک رمانس دانشگاهی مرگبار» بهتر تم اصلی داستان را نشان می‌دهد. رمانتیک بودن داستان‌ها، بیان خاطرات دوران دانشگاه در این نام مشخص شده است و علاوه بر آن مرگ که یکی از تم‌های بنیادی اثر است به خوبی در نام بیان شده است.

یک رمانس دانشگاهی مرگبار حاوی شصت و شش قسمت است که هر کدام یک شب راوی را شامل می شود. راوی در قسمت شصت و ششمین بخش می نویسد شاید این شب نامه ها را اعتراف بگذارم یا گزین گویه های یک محتضر شمارش معکوس یا اقامت در شکم نهنگ در این بخش راوی با خود درگیر است که شب دارد به پایان می رود و مرگش هنور فرا نرسیده است. راوی تا زمانی که قلم را زمین نگذاشته است هنوز به زندگی ادامه می دهد. و در نتیجه این رمان بدون مرگ راوی به پایان می رسد . چون تنها چیزی که از نوشتن دریافت می شود زندگی است که هنوز در دست های راوی در جریان است در سطر پایانی داستان می خوانیم. تا تاول و خواب و روشنایی یا ابدی یا مانی یاد  داشت و قلم زمین و خواب. و به این ترتیب داستان به پایان می رسد اما نمی دانیم داستان راوی اخر الامر به پایان رسیده است یا خیر. ما هر گز در نخواهیم یافت راوی به مرگ می رسد یا زنده نجات پیدامی کند و به روز دیگری چشم باز می کند.

یک رمانس دانشگاهی مرگبار داستان متفاوت و عجیبی است که خواننده را بسیار به خود درگیر می کند .این داستان با روایت تازه و بدیع اش یکی از رمان های خوبی است در این سال ها به چاپ رسیده است.

 

« زن مرحومه ام زیبا و با هوش نبود اما بسیار ثروتمند بود. بدون تردید، عاقلانه ترین تصمیم زندگی ام، ازدواج با او بوده است. اگر به تنبلی و بیکارگی دار و دسته مذکری شامل من، تامس رجینالد مکداک ایرلندی، کولای استرالیایی، تنبل آفریقایی و ابلومف روسی باشید، و فاقد حتی ذره ای میل و مهارت برای کسب درآمد، و در عین حال برنامه ای هم برای مرگ بر اثر گرسنگی نداشته باشید، آنگاه عاقلانه ترین تصمیم زندگی تان با عاقلانه ترین تصمیم زندگی من حکم دو نیم یک سیب خواهد داشت...»[2]

 

پی نوشت:

[1] صفحه 76 کتاب

[2] پشت جلد کتاب


بارت چیست ؟

$
0
0

بارت چیست؟


«بارت» کتابی است درباره رولان بارت که به بررسی جنبه های مختلف این نویسنده، منتقد و استاد نظریه ادبی مشهور فرانسوی می پردازد. کولیر در این کتاب تلاش دارد برای این سوال که بارت چه کسی است و چرا باید کتاب های وی خوانده شود؟ پاسخی جامع بیابد.

بارت چیست؟

بارت. جاناتان کولیر. مترجم: حسین شیخ الاسلامی. نشر افق. چاپ اول. تهران.1390. 2000 نسخه.200 صفحه .3800 تومان.

 

« پاسخ سریع به پرسش رولان بارت کیست؟ می تواند این باشد: یک ساختارگرای فرانسوی. اگر چه ممکن است طرفداران اصلی بارت تاکید کنند ساختارگرایی، تنها مقطعی کوتاه از زندگی حرفه ای او محسوب می شده و نه مقطعی که بارت در آن به راستی خودش بوده است؛ مقطعی بسیار مهم که منشاء تاثیرات او، ثمره ی پروژه ها و نگرش هایش و سکوی پرش او به سمت نقشه های آینده بود. وقتی ساختارگرایی به منبعی برای اقتدار تبدیل شده بود، بارت می توانست به راحتی از این عنوان فاصله گیرد و به دیگران اجازه دهد تا او را به عنوان یک پسا ساختارگرا بنگرند...»[1]

 

کتاب بارت کمی بعد از مرگ وی به چاپ رسید. این کتاب به تحلیل دست آوردهای بارت می پردازد. شحصیت ادبی و فکری بارت به قدری متنوع و پیچیده است که هر اثرش حاوی نکات بسیار آموزنده و پیچیده ای است که با قلم بسیار غنی او خواندن آثار وی را ضروری می نماید. قلم وی گاه بسیار پیچیده و دشوار است و گاه بسیار شگفت انگیز و جذاب. بنابر این خواندن آثار وی برای هر کسی نکته ای برای کشف کردن و کشف شدن دارد. این کتاب وجوه مختلف بارت را بررسی می کند و در اختیار علاقمندانش قرار می دهد.

بارت بسیار پر آوازه بود و هنگام مرگش استاد مهم دانشگاه کلر دو فرانس بود. یعنی در بالاترین جایگاه نظام دانشگاهی فرانسه قرار داشت. وی به سال 1980 از دنیا رفت و بیشمار سخنرانی و دست  نوشته های کوتاه و مقالات و کتاب به جا گذاشت که تنوعی پیچیده را شامل می شوند. سخنرانی های وی جمعیت های متنوع و عظیمی را گرد خود می آورد. 

تفکرات وی در باره زندگی روزمره در روزنامه ها منعکس می شد. کتاب« پاره هایی از سخن عاشق» وی درباره فن بلاغت عشق یکی از پر فروش ترین کتاب سال بود. در خارج از فرانسه شهرت وی حتی سارتر را هم پشت سر گذاشته است. اما وی به دلایل متنوعی شهرت دارد. وی استاد و بانی نشانه شناسی است که خطوط اصلی ساختارگرایانه دانش ادبیات را نیز ترسیم کرده است.

این کتاب برای آشنایی جامع و کاملی درباره بارت کلید های خوبی ارائه می دهد تا خواننده بتواند با دید بازتری به کتاب های بارت رجوع کرده و بهتر مفهوم مطالب وی را درک و دریافت کند

رولان بارت صدها اثر پراکنده در زمینه های گوناگون به چاپ رسانده است. کتاب نخست وی «اسطوره شناسی» اثر مهمی در مطالعات فرهنگی و مرجع مهمی در مباحث مربوط به طبیعت این موضوع است. آخرین اثر وی « اتاق روشن» نام دارد که اثری سر زنده و بسیار جذاب درباره عکس است. « لذت متن» وی یکی از کتاب هایی است که هنوز از پایه ای ترین دروس دانشگاهی مربوط به نقد ادبی و تدوری ادبی محسوب می شود. این کتاب به بررسی شخصیت پیچیده و آثار وی می پرازد. و نقش موثر و ضروری وی را در مطالعات فرهنگی و فکری جهان معاصر روشن تر می کند. کولیر درباره بارت می نویسد طرح های بارت بینش آدم ها را نسبت به پدیده های فرهنگی از ادبیات ، مد و تبلیغات گرفته تا انگاره های شان از خود، تاریخ و طبیعت تغییر می دهد. کولیر خود استاد ادبیات تطبیقی دانشگاه کورنل و یکی از شخصیت های پیشگام در جهان نظریه ادبی است.

کتاب بارت حاوی یازده فصل است که برخی از فصل ها عبارتند از: مرد نقش ها، تاریخ نگاری ادبی، اسطوره شناس، منتقد، ساختارگرا، جدلی و ...

در لابه لای کتاب نیز عکس هایی از بارت و همکاران و دوستانش دیده می شود.

این کتاب برای آشنایی جامع و کاملی درباره بارت کلید های خوبی ارائه می دهد تا خواننده بتواند با دید بازتری به کتاب های بارت رجوع کرده و بهتر مفهوم مطالب وی را درک و دریافت کند. کولیر در این کتاب تلاش میکند تا به این سوال که رولان بارت کیست پاسخی بدهد که همه جنبه های بارت را به نمایش بگذارد. این کتاب از طرف نشر افق تحت نام کتاب های جان کلام منتشر شده است.

 

« لذت متن نظریه ی لذت متنی، یک دستورالعمل و حتی یک اعتراف است. بارت می گوید: آن چه من در یک داستان از آن لذت می برم، مستقیما محتوا یا حتی ساختار آن نیست، بلکه خراشی است که به سطح ظریف آن می اندازم. من به جلو می شتابم، از متن می گذرم، در متن جست و جو می کنم و باز در آن غوطه ور می شوم.»[2]

 

انقلاب در داستان

$
0
0

انقلاب در داستان  


چقدر حرف نمی زند مجموعه داستانی است که سازمان تبلیغات اسلامی حوزه هنری منتشر کرده و دربر گیرنده داستان کوتاه های برگزیده اولین و دومین دوره جشنواره انقلاب است.

چقدر حرف نمی زند

چقدر حرف نمی زند. مجموعه داستان های برگزیده اولین و دومین جشنواره داستان انقلاب. تهران: انتشارات حوزه هنری. چاپ دوم:1390. 2500نسخه. 208صفحه.3500 تومان.

«زینب مضطرب تر از قبل، رفت توی مطبخ. حرف های زن ها به دلواپسی اش دامن زده بود. انگار یکی با داس افتاده بود به دلش و هی شخمش می زد. دلش چنگه چنگه می شد. زیر و رو می شد و مثل موج دریا افتان و خیزان داشت. با دلی که مثل سیر و سرکه می جوشید، نعناع های خیس و خرد شده را ریخت توی روغنی که توی تابه جلیز ولیز می کرد.»[1]

این روزها حوزه هنری در حال تدارک پنجمین دوره جشنواره داستان انقلاب است. فراخوان این جشنواره منتشر شده و بنا است تا پایان آذر ماه به بررسی آثار ارسال شده به دبیرخانه پرداخته شود و اعلام نهایی در بهمن همین امسال صورت بگیرد. در عین حال کتاب «چقدر حرف نمی زند» مجموعه داستان کوتاههای برگزیده اولین و دومین دوره این مسابقات را در بر دارد و همانطور که می دانید به چاپ دوم هم رسیده است.

مرکز آفرینش های ادبی و کارگاه قصه و رمان حوزه هنری به منظور پویایی بخش داستان انقلاب اقدام به برگزاری این مسابقه می کند. این مسابقه شامل رمان و داستان کوتاه است. محتوای داستان هایی که در این مسابقه شرکت می کنند بایستی انقلابی باشد. صرف نظر از این که هر جشنواره با چه اهدافی شروع به کار می کند و از چه ادبیاتی حمایت، اما نفس برگزاری جشنواره و جایزه خصوصی و دولتی هر دو ادبیات را از بستر پویای خود بیرون می کشد و تبدیل به کالایی ناکار آمد می کند.  به هر حال جایزه ده میلیونی جشنواره داستان انقلاب خود به خود سو گیری نویسنده را به سمت و سویی جهت می دهد که آن خواست داوران است. حتی جایزه های خصوصی نیز از این آسیب در امان نیستند. کافی است به کتاب های برگزیده هر جایزه و جشنواره ای نگاه کرد تا فهمید با چه ساز و کاری بر موضوعات، نوع بیان حاکم می کند چگونه جهان نگری یک دستی در حال تکثیر است. و این همه تنها به خواست متولیان جشنواره و جایزه منتهی نمی شود که آن روی سکه اش البته بازار کاذب و مخاطب کاذب است.

قرار بر این است که سازمان تبلیعات اسلامی به مرور مجموعه داستان ها و همچنین رمان های برگزیده هر دوره این مسابقات را منتشر کند که تاکنون بخشی از این رمان ها به بازار کتاب عرضه شده اند.

چقدر حرف نمی زند نیز از این چنین آسیبی در امان نیست. آنچه از این کتاب فهمیده می شود قلم های توانایی است که به خواست جایزه و جشنواره تن در داده اند و دیگر کمتر می شود تجربه زیسته را از دل سطرهای داستان بیرون کشید. البته کوشش نویسنده برای پنهان نگه داشتنن سویه های پیرامونی قابل تقدیر است. در چند سال اخیر نویسندگان داستان های انقلاب تلاش می کنند از تک ساحتی بودن آثارشان کم کنند و بیشتر به تکنیک و عناصر داستان بنگرند. دلشان می خواهد نقش ها و شخصیت هایی بسازند که به نظر خاکستری می آیند. و البته انقلاب و جنگ را از چشم اندازهای تازه ای بنگرند. این تلاش را در مجموعه داستان های برگزیده داستان انقلاب هم می شود دید اما تا زمانی که خیال با آزادی کامل به پرواز در نیاید و بستری فراهم نشود که نویسنده انقلاب خودش را به تمامی تجربه های درونی و بیرونی اش تنها ببیند این امکان به درستی فراهم نخواهد شد و دقیقا به همین دلیل برگزاری جایزه انقلاب و جشنواره انقلاب نه تنها نویسنده انقلاب را به هدف خود که همان پویایی داستان انقلاب است نمی رساند که او را هر چه بیشتر دور می کند. به نظر می رسد پیش از این که به فکر دم دست ترین راهکارها که آن برگزاری جشنواره با عنوان های مختلف است ، باشیم بهتر از از نویسندگان چیره دستی مراقبت کنیم که انقلاب را نه برای نفس جایزه و جشنواره که برای خود انقلاب می نویسند. چقدر حرف نمی زند شامل 20 داستان کوتاه است از جمله: ساواکی، خشت های سیاه حیاط سید، فرشته، فصل خوب خرما، رویا، گاردی ها، رند عالم سوز و... می باشد.

از نویسندگانی که داستانشان در این مجموعه آورده شده می توان به علی اله سیفی، معصومه عیوضی، فریبا انیسی، رقیه شهیوند و مریم محمدی اشاره کرد. چقدر حرف نمی زند عنوان داستانی است از هاجر هدایتی که عنوان اصلی کتاب نیز هست. از این میان آش پشت پا نوشته کبری زارع پاکدل برنده جایزه اول اولین دوره جشنواره داستان انقلاب و شرکت در یک قتل دسته جمعی نوشته تیمور آقا محمدی برنده اول دومین دوره از این مسابقات است. در بخش رمان چهار دوره طی شده جشنواره داستان انقلاب به چهره هایی چون محمد کاظم مزینانی، سید هاشم حسینی، محمد علی گودینی، حسین فتاحی، سیدمهرداد موسویان، منصور انوری و جواد افهمی بر می خوریم. قرار بر این است که سازمان تبلیعات اسلامی به مرور مجموعه داستان ها و همچنین رمان های برگزیده هر دوره این مسابقات را منتشر کند که تاکنون بخشی از این رمان ها به بازار کتاب عرضه شده اند.

«محسن با هر دو دست کوچک خود دست های پدر را می گیرد. تمام امنیت دنیا را انگار در این دست ها جستجو می کند. نگاهش پدر را می کاود. یحیی چشم های داغ محسن را می بوسد و می گذارد امنیتی را که می خواهد، از او کسب کند. »

پی نوشت:

[1] صفحه 148 از داستان آش پشت پا

 

Viewing all 241 articles
Browse latest View live